2/ 5 آرام گام برداشتن و آهسته سخن گفتن‌

قرآن‌

«و در راه رفتن خود، ميانه‌رو باش. و صدايت راى آهسته ساز، كه بدترين آوازها بانگ خران است».

حديث‌

17. تفسير القمى: سخن خدا: «و در راه رفتن خود، ميانه‌رو باش» يعنى: شتاب نكن. «و صدايت راى آهسته ساز» يعنى: آن را بالا نبر «كه بدترين آوازها بانگ خران است».

18. الكافى‌ به نقل از ابو بكر حَضرَمى: از امام صادق عليه السلام درباره اين سخن خداوند عز و جل پرسيدم: «و در راه رفتن خود، ميانه‌رو باش».

فرمود: « [منظور،] عطسه زشت است».

19. مجمع البيان: «و در راه رفتن خود، ميانه‌رو باش»؛ يعنى: راه رفتنت را ميانه و همچون راه رفتن در حالت آرامش و وقار قرار ده، مانند اين سخن خدا: «كسانى كه روى زمين، به نرمى گام بر مى‌دارند».

قَتاده مى‌گويد: معناى آن چنين است: در راه رفتنت، فروتن باش.

سعيد بن جُبَير مى‌گويد: در راه رفتنت، فريبكارى نكن.

«و صدايت راى آهسته ساز»؛ يعنى: هرگاه پروردگارت را خواندى و مناجات نمودى، صدايت را كوتاه كن.

و گفته شده كه يعنى: فرياد نزن، و صدايت را فرو ببَر و آن را بلند و كشيده نكن.

«كه بدترين آوازها بانگ خران است» از قَتاده نقل شده كه يعنى: زشت‌ترينِ صداها آواز درازگوش است كه آغاز آن عرعر، نفس بلند براى عرعر و پايان آن، نفس فرو بردن براى عرعر است. گفته مى‌شود: وجه منكر؛ يعنى صورت زشت. لقمان عليه السلام پسرش را به ميانه‌روى در گام برداشتن و سخن گفتن، امر كرد.

و از زيد بن على روايت شده كه گفت: منظور، در آوردنِ صداى الاغ توسّط مردم است و آنها [كه چنين صداهايى از خود در مى‌آورند] نادان‌ها هستند كه خداوند به الاغ، تشبيهشان كرده، چنان كه در آيه ديگرى آنان را به چارپايان تشبيه فرموده است: «آنان مانند چارپايان‌اند».

و از امام صادق عليه السلام روايت شده كه فرمود: « [منظور از آن،] عطسه بلند و زشت است، و مرد، صدايش را براى سخن گفتن، به زشتى بلند مى‌كند، مگر آن [هنگامى‌] كه دعا كند يا قرآن بخواند».