سپس ناصرالدين شاه قاجار، مورد حمايت بودند.[1]

2 و 3. اخباريگرى و اصوليگرى‌

علاوه بر صوفيگرى، دو جريان فرهنگى عمده اخباريگرى و اصوليگرى نيز در قرن‌هاى دوازدهم و سيزدهم با يكديگر در ستيز و رويارويى شديد بودند كه به اختصار به آنها مى‌پردازيم.

برخى از محقّقان، آغاز پيدايش اخباريگرى را در قرن يازدهم هجرى مى‌دانند و حساب اخباريان را از محدّثان متقدّم، جدا مى‌كنند و مى‌گويند كه آنان، مكتبى با اصول مشخّص نداشتند و چنين سرسخت با اجتهاد، مخالفت نكردند.[2]

عدّه‌اى نيز اخباريگرى را به سه مرحله تقسيم مى‌كنند:

مرحله اوّل: اخباريه متقدّم‌

اين مرحله، شامل محدّثان دوره متقدّم است، با اين توضيح كه قدماى اخباريان كه اصحاب حديث و اهل اخبار ناميده مى‌شدند، هم در اهل سنّت و هم در شيعه وجود داشتند و در كتب رجال به احوال برخى از آنان اشاره شده است. براى مثال، در مورد احمد بن محمّد بن خالد برقى آمده است:

إنّه كان ثقة فى نفسه غير أنّه أكثر الرواية عن الضعفاء و اعتمد المراسيل، و كان لا يبالى عمّن أخذ على طريقة أهل الأخبار.

و در مورد محمّد بن زكريا آمده است:

إنّه وجهاً من وجوه أصحابنا بالبصرة و كان أخبارياً واسع العلم ....[3]

شيخ مفيد نيز در وصف آنان مى‌گويد:

[1]. موضع تشيّع در برابر تصوّف، ص 380.

[2]. ده گفتار، ص 103.

[3]. مصادر الإستنباط بين الأصوليين و الاخباريين، ص 51- 52.