3- 3. رجال الحديث‌

يكى ديگر از محورهاى فعّاليت علمى دانشمندان شيعه در قرن دوازدهم و سيزدهم، تلاش در حوزه علم رجال است. در اين جا پس از مقدّمه كوتاهى در اين باره، به آثار مربوط به اين حوزه در اين دو قرن، اشاره مى‌كنيم.

تعريف علم رجال‌

در تعريف علم رجال، آمده است:

علم رجال، علمى است كه در آن، از احوال و اوصاف راويان حديث، بحث مى‌شود؛ آن اوصافى كه در قبول و ردّ گفته آنان، دخالت دارد.[1]

بر اساس برخى از روايات نبوى، پيامبر اكرم از فراوانىِ كسانى كه بر وى دروغ مى‌بندند، خبر داده و نسبت به اين موضوع، هشدار مى‌داد. از جمله اين روايات، به دو مورد زير مى‌توان اشاره كرد:

أيّها النّاس! قد كثُر علىّ الكذابة فمن كذب عَلَىّ متعمّداً فليتبوأ مقعده من النار.[2]

اى مردم! كسانى كه بر من دروغ مى‌بندند، فراوان شده‌اند. هر كس به عمد بر من دروغ ببندد، جايگاهش از آتش خواهد بود.

نيز ايشان فرموده است:

حدّثوا عنّى بما تسمعون ولا تقولوا إلّاحقاً و من كذب علىّ بُنى له بيتٌ فى جهنم يرتع فيه.[3]

بدانچه از من مى‌شنويد، حديث نقل كنيد و جز حق نگوييد. هر كه بر من دروغ ببندد، خانه‌اى در جهنّم براى او بنا مى‌شود كه در آن به سر ببرد.

از اين روايات به دست مى‌آيد كه در بين افرادى كه از پيامبر اكرم حديث نقل‌

[1]. الذريعة، ج 10، ص 80.

[2]. تحف العقول، ص 189.

[3]. قواعد التحديث من فنون مصطلح الحديث، ص 50.