عوامل هيجان‌

در مجموع، سه عامل براى هيجان، شناسايى شده است:

1. برانگيختگى فيزيولوژيك (جسمى- طبيعى):

برخى هيجان‌هاى روزانه ما، ممكن است نتيجه تغييراتى در وضعيت سلامت جسمى ما باشند. به عنوان مثال، بالا رفتن فشار خون و يا ضربان قلب، مى‌تواند بر خلاف معمول، هيجان خشم را در ما بر انگيزد، در حالى كه به صورت طبيعى و معمول، هميشه پس از قرار گرفتن در موقعيت خشم و ظهور خشم است كه ضربان قلب و فشار خون و ميزان قند خون، بالا مى‌رود.

در نخستين لحظات پس از قرار گرفتن انسان در موقعيت خشم (يا هر فشار روانى ديگر)، اعصاب سمپاتيك (كه از بصل النخاع رهبرى مى‌شوند)، چنين عكس‌العمل‌ها يا واكنش‌هايى را در بدن، ايجاد مى‌كنند؛ امّا لحظاتى بعد، كار به هورمون‌هاى اپى نِفرين و نوراپى نفرين (يا همان آدِرنالين و نورآدِرنالين) سپرده مى‌شود كه از غُدد درون‌ريز فوق كُليوى وارد خون مى‌شوند و براى مدّت زمان بيشترى، حالت برافروختگى مخصوص خشم را در قلب و عروق و چهره و ريه ما ايجاد و حفظ مى‌كنند. آزمايش‌هاى روان‌شناسان نشان مى‌دهد كه تزريق هورمون‌هاى ياد شده و يا كاربرد داروهايى كه به افزايش قند خون يا ضربان قلب و فشار خون مى‌انجامند، خود، زمينه ظهور خشم را ايجاد يا تسريع مى‌كند.

موادّ مخدّر، مسكّن و روان‌گردان نيز از طريق همين ساز و كار، فرد استفاده كننده را به هيجان (مثلًا شادى) مى‌رسانند- كه البته آثارى كوتاه و مقطعى و پيامدهاى منفى فراوان دارند-.

2. افكار و ارزيابى‌هاى ذهنى:

مجموعه دانش و آگاهى‌هاى فرد، بر نوع و