كسى را دوست نداشته باشد، به او ايمانْ عطا نمى‌كند[1] و از طرف ديگر، دوستى مؤمنان با يكديگر، نزد خداى متعال، بسيار ارزشمند است.

در حديث بسيار ارزشمندى، رسول خدا مى‌فرمايد:

اهل شهرى كه بين آنها سه مؤمن زندگى مى‌كردند، بسيار معصيت خدا انجام دادند. پس خداوند، خطاب به اهل آن شهر گفت كه: اى اهل معصيت! اگر در بين شما چند مؤمن كه به خاطر جلال و عظمت من يكديگر را دوست دارند و با نمازشان زمين و مساجد مرا آباد مى‌كنند و در سحر به خاطر خوف از من استغفار مى‌كنند، نبودند، حتماً عذابم را بر شما نازل مى‌كردم.[2] در اين حديث، ارزش دوستى مؤمنان به خاطر خدا برجسته است و اگر كسى همه احاديث محبّت را ارزيابى كند، مشاهده مى‌كند كه معيار ارزش محبّت در اسلام، اين است كه محبّت، در راه رضاى خدا و تقرّب به او باشد.

امّا عشق‌

عشق، هم در لغت و هم در فرهنگ احاديث ما، به معناى «گذشتن از حدّ محبّت»[3] است؛ يعنى محبّت افراطى به چيزى يا كسى داشتن.

امام صادق عليه السلام در پاسخ مُفَضَّل (صحابى بزرگ ايشان) كه درباره عشق، سؤال كرده بود، فرمود:

وقتى قلبى، از ياد خدا تهى شد، آن گاه، خداى متعال، محبت غير

[1]. الكافى، كلينى، ج 2، ص 215

[2]. الأمالى، صدوق، ص 166؛ علل الشرائع، صدوق، ج 3، ص 522

[3]. ر. ك: معجم مقاييس اللغة، ابن فارس، قم: دفتر تبليغات اسلامى، 1363؛ مجمع البحرين، طُرَيحى، تهران: موسسه بعثت، 1373