متفاوتْ بيان كرده است، مثل: گفتار «معروف»[1]: شايسته، گفتار «حسن»[2]:

نيكو، گفتار «احسن»[3]: نيكوتر، سخن «لَيِّن»[4]: نرم و ملايم، كلام «بليغ»[5]: رسا و پيراسته، گفتار «سديد»[6]: محكم و استوار، قول «كريم»[7]: سخن ارجمند.

در عرصه عفّت گفتار، سه موضوع را بايد كاويد: «آهنگ صدا»، «كيفيت القا» و «درونْ‌مايه سخن».

الف. آهنگ و آواى سخن‌

در اخلاق و فرهنگ اسلامى، به كوتاه يا بلند بودن آوا و آهنگ صدا توجّه شده است و رعايت ادب و عفّت در آن را جزء جلوه‌هاى برين اخلاق اسلامى دانسته‌اند. لقمان حكيم به پسرش درباره كوتاه كردن صدا مى‌گويد:

و از صداى خود بكاه (و هرگز فرياد مزن) كه زشت‌ترينِ صداها صداى درازگوشان است.[8] و خداوند متعال مى‌فرمايد:

آهنگ صدايتان را فراتر از آهنگ صداى پيامبر، قرار ندهيد.[9] در حديثى آمده است:

صدايت را فراتر از صداى پدر و مادرت نَبَر.[10]

[1]. ر. ك: سوره محمّد، آيه 21؛ سوره بقره، آيه 235؛ سوره نساء، آيه 5؛ سوره احزاب، آيه 32

[2]. ر. ك: سوره نحل، آيه 125؛ سوره احزاب، آيه 32.

[3]. ر. ك: سوره نحل، آيه 125

[4]. ر. ك: سوره طه، آيه 44

[5]. ر. ك: سوره نساء، آيه 63

[6]. ر. ك: سوره نساء، آيه 9؛ سوره احزاب، آيه 70

[7]. ر. ك: سوره اسراء، آيه 23

[8]. سوره لقمان، آيه 19

[9]. سوره حجرات، آيه 10

[10]. بحار الأنوار، ج 74، ص 40