8. برخى شواهد تاريخى بر نادرستى حديث‌

يكى از نكات بسيار مهم در ارزيابى حديث «عشره مبشَّره»، اين است كه بسيار بعيد است كه سعيد بن زيد در دوران حيات پيامبر خدا صلى الله عليه و آله، اين حديث را از ايشان شنيده، ولى آن را در دوران خليفه اوّل و دوم و سوم، بازگو نكرده باشد.

شاهد اين مطلب، آن است كه خليفه اوّل در جريان سقيفه به آن استناد نكرد، در صورتى كه به امورى كم‌اهمّيت‌تر از اين موضوع، استناد نمود.

همچنين اگر اين حديث، صحّت داشت و در زمان پيامبر صلى الله عليه و آله نقل شده بود، هنگامى كه عثمان در محاصره قرار گرفت، به آن استناد مى‌كرد و بسيارى از بزرگان مهاجر و انصار، از جمله طلحه و زبير- كه طبق اين حديث، خود، جزو ده بهشتىِ بشارت داده شده به بهشت‌اند- اقدام به محاصره و قتل او نمى‌كردند، و يا براى پيشگيرى از قتل وى، به آن استناد مى‌شد، در حالى كه در هيچ يك از مصادر تاريخى، به چنين مواردى اشاره نشده است.

9. توجّه به عملكرد افراد بشارت داده شده‌

همان طور كه در آغاز اين گفتار گفتيم، ارزيابى عملكرد افرادى كه بهشتى بودن آنها گزارش شده، روشن‌ترين قرينه صحّت يا بطلان گزارش است. بر اين اساس، با توجّه به عملكرد شمارى از كسانى كه در اين حديث، بهشتى معرّفى شده‌اند، قطعاً نمى‌توان صحّت آن را تأييد كرد.