«إِنَّ الْأَبْرارَ لَفِي نَعِيمٍ* وَ إِنَّ الْفُجَّارَ لَفِي جَحِيمٍ؛[1] به درستى كه نيكان در بهشت اند و همانا بدكاران، در دوزخ‌اند» و نيز «كَلَّا لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْيَقِينِ* لَتَرَوُنَّ الْجَحِيمَ‌؛[2] هرگز چنين نيست! اگر شما علم اليقين داشتيد، دوزخ را مى‌ديديد»، ممكن است اشاره به همين معنا باشد.

از يك جهت مى‌توان وجود بهشت را در باطن اين جهان، تشبيه به وجود گلاب در گُل كرد. درست است كه هم گلاب، مادّى است و هم گل؛ ولى مانعى ندارد كه يكى در ديگرى پنهان باشد و با هيچ چشمى مشاهده نشود.

تشبيهى ديگر نيز براى نزديك ساختن اين مطلب به ذهن مى‌توان بيان كرد كه پيش‌تر هم به آن، اشاره‌اى داشتيم و آن، اين كه: در همين جهان مادّه، اشياى زيادى وجود دارند كه در شرايط عادى، براى ما قابل درك و احساس نيستند و بسيارى از آنها در باطن مادّى اين جهان، قرار دارند. مثلًا در زمان واحد، امواج متعدّدى از فرستنده‌هاى راديويى و تلويزيونى جهان، در فضا پخش مى‌شوند و گاه از طريق ماهواره‌ها به تمام دنيا مى‌رسند. در هر خانه‌اى، انواعى از اين امواج وجود دارد؛ ولى هيچ كس آنها را احساس نمى‌كند.

بعضى از فرستنده‌ها، صداهاى دل‌نشين و روح‌پرور، و بعضى ديگر، آژيرهاى خطر و صداهاى هول‌انگيز و نفرت‌زا پخش مى‌كنند. همچنين بعضى از فرستنده‌هاى تلويزيونى، صحنه‌هاى زيبا و دل‌انگيز و مناظرى روح‌پرور و نشاطآور نشان مى‌دهند، در حالى كه امواج ديگر، صحنه‌هاى جنگ و خونريزى و ويرانى و آتش‌سوزى و جنايت را پخش مى‌كنند. تمام اين صحنه‌ها و تصويرها و صداهاى مختلف، در همين دنياى مادّى و در همين فضاى اطراف ما وجود دارند و در واقع، بهشت و دوزخ كوچكى در

درون اين جهان، ساخته‌اند.

[1]. انفطار: آيه 13- 14.

[2]. تكاثر: آيه 5- 6.