«صدوق» را- كه رساترين كلمه در بيان امانتدارى است- براى محدّث ياد شده به كار برد.[1]

تأليفات‌

شيخ صدوق پر تأليف بود و در مصادر، نزديك به سيصد اثر براى او ذكر شده است.[2] او خود، در كتاب من لا يحضره الفقيه‌- كه گويا در شمار آخرين تأليفات اوست-، به عدد 245 كتاب كه تا آن زمان نگاشته بود، اشاره كرده است.[3] او در زمينه‌هاى گوناگونى قلم زد: فقه، فلسفه احكام و حكمت‌ها و فوايد تشريع، كلام، غيبت امام عصر (عج)، فضايل و مناقب، تاريخ، اخلاق و آداب، دعا و زيارت، رجال، فقه الحديث و مصطلح الحديث.

الف- آثار ناياب: بيش از سه چهارم كتاب‌هاى شيخ صدوق، ناياب‌اند: از آن جمله، بيش از هشتاد كتاب فقهى، و افزون بر آنها:

1. المصابيح‌، شامل پانزده مصباح كه هر كدام، به معرّفى راويان يكى از دوازده امام عليهم السلام و حضرت فاطمه عليها السلام اختصاص دارد و دو مصباح نيز به راويان مرد و زن از پيامبر خدا صلى الله عليه و آله، 2. المعرفة برجال البرقى‌، 3. الرجال المختارين من أصحاب النبى صلى الله عليه و آله‌، 4.

الزهد، در يازده كتاب به تعداد ائمه عليهم السلام غير از امام عصر (عج)، 5. إثبات الوصية لِعلىّ عليه السلام‌، 6- 10. پنج كتاب با عنوان‌ مجلس‌ در موضوع امامت، 11. إثبات النصّ على الأئمه (نصوص الأئمه) عليهم السلام‌، 12. دلائل الأئمة و معجزاتهم‌، 13. الروضة فى الفضائل‌، 14. فضائل جعفر الطيّار، 15. المدينة و زيارة قبر النبى و الأئمة عليهم السلام‌، 16. زيارة قبور الأئمة عليهم السلام‌، 17. الغيبة، 18. علامات آخر الزمان‌، 19. مقتل الحسين عليه السلام‌، 20. الجمل‌، 21. التاريخ‌، 22. أخبار أبى ذر، 23. أخبار سلمان‌، 24. جامع أخبار عبد العظيم الحسنى‌، 25. تفسير القرآن‌، 26. كتاب فى‌

[1]. السرائر، ص 288؛ دائرة المعارف بزرگ اسلامى، مدخل« ابن بابويه».

[2]. رجال النجاشى، ص 392؛ الفهرست، طوسى، ص 237.

[3]. كتاب من لا يحضره الفقيه، ج 1، ص 3.