7. مسند أمير المؤمنين عليه السلام‌ يعقوب بن شيبه كه بر مذهب اهل سنّت بود؛[1] 8. مسند خلفاء بنى عبّاس‌، تأليف عبيد اللَّه بن ابى زيد احمد بن يعقوب بن نصر انبارى (م 356 ق). وى را «شيخ اصحاب» و موثّق در حديث خوانده‌اند.[2] اگر بر لفظ مسند توقّف نشود و دامنه آن به همه روايات يك صحابى يا امام محدود نگردد، و به ديگر سخن، اگر كتاب‌هايى كه درباره يك موضوع با دسته‌بندى احاديث هر يك از صحابه و معصومان نگارش يافته‌اند نيز مسند ناميده شوند، مى‌توان كتاب‌ عيون أخبار الرضا عليه السلام‌ شيخ صدوق (م 381 ق)، كفاية الأثر خزّاز قمى (م 401 ق) در امامت امامان دوازده‌گانه، و دو كتاب‌ جامع الأحاديث‌ و علىّ خير البشر ابن رازى (م 383 ق) را نيز در اين شمار ياد كرد.

3. نوادرنگارى‌

اصطلاح «نوادر»، عنوان گونه‌اى از تأليفات حديثى است كه بايد آن را مربوط به حوزه حديث شيعه دانست؛ زيرا در حوزه اهل سنّت، بسيار اين عنوان، بسيار اندك ديده مى‌شود و شايد كتاب‌ نوادر الاصول فى أحاديث الرسول صلى الله عليه و آله‌، تأليف حكيم تِرْمِذى (م 360 ق)، تنها نمونه آن باشد. معناى اين واژه در اصطلاح محدّثان سده چهارم و پنجم، چندان روشن نيست و گويى وضعيت آن، مانند كلمه «اصل» است. اين ابهام، در مصادر كتاب‌شناسى به خوبى نمايان است. براى نمونه، در بسيارى از موارد، نجاشى عنوان «نوادر» را براى نوشته‌اى به كار برده كه شيخ طوسى همان را با عنوان «كتاب» ذكر كرده است. مواردى كه هر دو كتاب‌شناس ياد شده، عنوان نوادر را براى اثرى به كار برده باشند، كمياب است.

برخى، نوادر را به معناى مجموعه احاديث غير مشهور، يا احكام غير متداول و

[1]. الفهرست، طوسى، ص 265.

[2]. رجال النجاشى، ص 232- 233.