زيديه گرويد. در زمان قاضى جعفر، دو جريان مهم در ميان زيديه يمن وجود داشته است: جريان موسوم به «مطرفيّه» با آراى خاصّ كلامى، و جريان مقابل آن، كه به دليل مخالفت با مطرفيّه، به «مخترعه» مشهور است.

در پى تشديد اختلاف ميان اين دو گروه، عالمان مخترعه، از عالمان زيدى ايران دعوت كردند تا به يمن رفته، با تدريس متون كلامى معتزله بصره، آنها را در مقابله با مطرفيّه- كه علاوه بر آراى خاصّ خود، از مكتب كلامى بغداد پيروى مى‌كردند- يارى كنند.

همچنين عالم مشهور و شريف زيدى مكّه، على بن عيسى مشهور به ابن وهاس، از فقيه و متكلّم نامور زيدى ايرانى به نام زيد بن حسن بيهقى بروغنى (م 551 ق) دعوت نمود تا به يمن برود. بعد از سفر بيهقى به يمن، قاضى جعفر كه از عقايد مطرفيّه پيروى مى‌كرد، به مخترعه گرويد.

بعد از آن، قاضى جعفر به مناطق جبال و عراق سفر كرد و در پى اين سفر بود كه ميراث حديثى- كلامى زيديه ايران و عراق را با خود به يمن برد. قاضى جعفر در 573 ق، درگذشت و در زادگاهش، سناع، به خاك سپرده شد.[1] يكى از مهم‌ترين متون حديثى زيديه كه قاضى جعفر، در سلسله روايت آن قرار دارد، كتاب‌ تيسير المطالب‌، تأليف عالم نامدار زيدى، ابوطالب يحيى بن حسين هارونى (م 424 ق) است. كتاب‌ تيسير المطالب‌ در اصل، امالى هارونى است. تحرير موجود اين كتاب، به ترتيب قاضى جعفر است. وى كتاب را باب‌بندى نموده و آن را در شصت و چهار باب، منظّم كرده است.[2] تا به حال، نسخه‌اى از اصل كتاب، يافت‌

[1]. براى اطلاع از شرح حال قاضى جعفر، ر. ك: طبقات الزيديّة الكبرى( بلوغ المراد إلى معرفة الأسناد)، ج 1، ص 273- 278.

[2]. قاضى جعفر، اشاره كرده كه چيزى به متن كتاب نيفزوده است:« تمّ الكتاب على كماله من غير زيادة عليه‌و لا نقصان منه سوى ترتيب الأبواب و إلحاق كلّ شى‌ء ببابه»( تيسير المطالب، ص 24)؛ امّا ظاهراً مطالب ديگرى نيز بوده كه در روايت‌هاى ديگر كتاب، موجود بوده است( ر. ك: كتاب‌خانه ابن طاووس، ص 182- 184).