در 1078)؛ نسخه‌اى به خطّ شكر اللَّه بن محمّد حسينى (كتابت در 1078)؛ نسخه‌اى ناقص (كتابت در 1074 ق)؛ و نسخه چاپ شده در تهران و در سال 1317 ق، در دو مجلّد.[1] كتاب‌ تهذيب الأحكام‌ با همين عنوان، در مصادر آمده‌[2] و انتسابش به شيخ طوسى، معروف و حتى متواتر است. نسخه چاپى كتاب، در ده مجلّد با مقدّمه سيّد حسن موسوى خرسان، مقدّمه مؤلّف و اصل كتاب، سامان يافته است. در مقدّمه مؤلّف، انگيزه تأليف، موضوع كتاب و شيوه پردازش مطالب آن، مطرح شده است. به موجب اين مقدّمه، گروهى از دوستان شيخ طوسى، از وى درخواست كرده‌اند كه كتابى در جهت رفع اختلاف اخبار بنويسد. وى پس از پذيرش اين درخواست، المقنعة ى شيخ مفيد را اصل و مبنا قرار داده و با مراعات ترتيب مباحث فقهى آن، مسائل كتاب را به گونه اجتهادى، شرح كرده است. پايه‌هاى استدلال شيخ طوسى، عبارت‌اند از: قرآن (اعم از ظاهر، صريح، فحوا، دليل و معناى آن)، سنّت قطعى (شامل خبر متواتر و خبر واحدِ برخوردار از قرائن) اجماع مسلمانان و اجماع فرقه محقّه (اماميه). وى در مقدّمه، متذكّر شده كه پس از اين، به ذكر احاديث موافق و مخالف از طريق اماميه مى‌پردازد. ابتدا خواهد كوشيد كه ميان آنها جمع كند؛ ولى اگر جمع امكان نداشت، به نقد اسنادى و محتوايىِ آنها خواهد پرداخت.[3] اصل كتاب، شامل يك دوره كامل فقه، از طهارت تا ديات است و قسمتى نيز در زيارت و مزار،[4] و در پايان، مشيخه آمده است.

به قرينه آن كه وى در بحث طهارت، در موارد بسيارى به هنگام روايت از

[1]. تهذيب الأحكام، ج 1، ص 3، مقدّمه ناشر.

[2]. رجال النجاشى، ص 403؛ الفهرست، طوسى، ص 241؛ معالم العلماء، ص 150.

[3]. تهذيب الأحكام، ص 2.

[4]. همان، ج 6، ص 116.