از صحابه‌اند، مانند: مسانيد الأربعة و مسانيد العشرة. برخى نيز احاديث گروهى از صحابه را در بر دارند كه در يك وصف، مشترك بوده‌اند، مانند: مسند المقلين‌ و مسند الصحابة الذين نزلوا مصر.[1]

در اين دوره، بيش از ده مسند تأليف شده است كه از آن جمله‌اند:

1. مسند رويانى‌، محمّد بن هارون رويانى (م 307 ق)؛

2. مسند ابى حنيفه‌، از ابو نعيم اصفهانى (م 430 ق)؛

3. مسند الشاميّين‌، طبرانى (م 360 ق)؛

4. مسند الشهاب‌، محمد بن سلامة بن جعفر قُضاعى (م 454 ق).

زمينه‌هاى حديثى‌

در دو سده چهارم و پنجم، كتاب‌هاى حديثى در زمينه‌هاى گوناگونى تأليف شده‌اند، مانند: فقه، تفسير، مصطلح الحديث، رجال، نقد الحديث، فقه الحديث (فهم حديث)، كلام و اخلاق. در پى، نمونه‌هايى از اين تأليفات را نام مى‌بريم.

فقه الحديث‌

در اين دوره، تأليفاتى در شرح كتاب‌هاى حديثى انجام گرفت. اين شرح‌ها به طور خاص، بر كتب ستّه به نگارش درآمده‌اند:

1 و 2. اعلام السنن‌ در شرح‌ صحيح البخارى‌، و معالم السنن‌ در شرح‌ سنن أبى داوود، هر دو از خطّابى (م 338 ق)؛

3. شرح صحيح البخارى‌، از ابن بطان مغربى مالكى (م 449 ق)؛

4. شرح صحيح البخارى‌، از مهلب بن ابى صفره (م 435 ق)؛

5. شرح الموطّأ، از ابن رشيق قيروانى (م 456 ق)؛

[1]. الرسالة المستطرفة، ج 1، ص 60- 61.