موجود در كتاب‌ الأمالى‌ است كه به لحاظ انسجام موضوعى و اهمّيت مذهبى، صورت جداگانه پيدا كرده و مصادر اوّليه، آن را كتابى مستقل شمرده‌اند. محمّد باقر مجلسى از اين كتاب، به‌ رسالة العقائد ياد كرده؛[1] ولى در مصادر متأخّر، با عنوان‌ الإعتقادات‌ آمده است.[2] به هر حال، انتساب اين كتاب به شيخ صدوق، معروف است‌[3] و بحار الأنوار و ديگر كتاب‌هايى كه پس از آن تأليف شده‌اند، از آن نقل كرده‌اند.

نسخه چاپى‌ الاعتقادات‌، شامل مقدّمه محقّق كتاب و متن اصلى است. در مقدّمه محقّق، به نقلى بودن شيوه كتاب، نسخه‌هاى خطّى كتاب و چگونگى استفاده از اين نسخه‌ها و نسخه‌هاى چاپى، اشاره شده است.

اين كتاب در 45 باب سامان يافته و مؤلّف در هر باب، عنوان مشخّصى را ذكر كرده است. با نگاه به عناوين باب‌ها معلوم مى‌شود كه شيخ صدوق در پىِ آن نبوده كه مسائل اعتقادى به معناى خاص و مصطلح كلمى را مطرح كند؛ بلكه هدف وى، بيان آموزه‌هاى خاص و ممتاز مذهب شيعه، و به عبارت روشن‌تر، ارائه ديدگاه شيعه در باره مسائل اختلافى و بعضاً كم اهميت در ميان فرق و مذاهب مختلف آن روز بوده است. بر همين مبنا، در اين كتاب از مباحث مهمّ كلامى، به مسائلى چون مسئله عصمت، توحيد، جبر و تفويض، صفات ذات و عدل، پرداخته و در كنار اينها، مسائلى از اين دست را نيز مطرح كرده است: ديدگاه اماميه درباره دو حديث مختلف، احاديث طبّى، صراط، حساب و ميزان، بداء، غلوّ و تقصير، شفاعت، تقيّه، كيفيت نزول قرآن، تعداد انبيا، نياكان پيامبر صلى الله عليه و آله و جدال در كلام. روش معمول در تبيين مسائل ياد شده، چنين است كه مؤلّف ابتدا مسئله را تحت عنوان «اعتقاد ما در فلان‌

[1]. بحار الأنوار، ج 1، ص 7.

[2]. أمل الآمل، ج 2، ص 226؛ كشف الحجب والأستار، ص 51؛ الذريعة، ج 19، ص 355.

[3]. وسائل الشيعة، ج 20، ص 36؛ بحار الأنوار، همان جا.