كامل نيست، و مانند موجودى است كه روح ندارد.

ج. دسته‌اى ديگر از احاديث، ملاك انسانيت را عقل مى‌شناسد. امام على عليه السلام فرمود:

الإِنْسانُ بِعَقْلِهِ؛[1]

انسانيت انسان، به عقل اوست.

د. دسته‌اى ديگر از احاديث، بر عقل اكتسابى دلالت دارند. رشد و نقص اين عقل، به خصلت‌ها و رفتار آدمى بسته است. رسول‌خدا صلى الله عليه و آله فرمود: أَطْعِموا نِساءَكُمُ الْحَوامِلَ اللّبانَ فَانَّهُ يَزيدُ فى عَقْلِ الصَّبِىِّ؛[2]

به زنان باردار، شير بخورانيد؛ زيرا عقل بچه را افزايش مى‌دهد.

اميرمؤمنان عليه السلام نيز مى‌فرمايد: وَالعِلمُ يَزيدُ العاقِلَ عَقلًا؛[3]

دانش، عقل عاقل را افزون مى‌كند.

همچنين امام صادق عليه السلام فرمود: الِتّجارَةُ تَزيدُ فِى العَقلِ؛[4]

تجارت، عقل را افزايش مى‌دهد.

بنابراين، عقل در احاديث، گاه به معناى «تعقل»، گاه «درك خوبى و بدى»، و گاه به معناى «انتخاب خوبى و بدى» به كار رفته است. از سوى ديگر، در برخى احاديث، مرادْ عقلِ طبيعىِ ذاتى است، و در برخى ديگر، عقل اكتسابى تجربى. از اين‌رو، بدون روشن‌ساختنِ معناى عقل، نمى‌توان درباره احاديثِ نقصان عقول زنان قضاوت كرد.

[1]. الحياة، ج 1، ص 45، ح 6؛ غررالحكم، ص 14.

[2]. بحار الأنوار، ج 63، ص 444، ح 8؛ مكارم الأخلاق، ص 222.

[3]. بحار الأنوار، ج 75، ص 6، ح 57.

[4]. همان، ص 5، ح 1.