واژه «عقل» در احاديث و روايات، معانى گوناگونى دارد كه محدّثان نيز بدان اعتراف دارند. كسى كه مى‌خواهد نقصان عقل زنان را معنا كند، بايد بر همه آن كاربردها واقف بوده، شواهد روشنى بر يكى از آن معانى بيابد. اينك براى توجه‌دادن به اهميت اين مسئله، تفسيرها و كاربردهاى «عقل» در احاديث، به اختصار بررسى مى‌شود:

شيخ حُرّ عاملى فرموده است:

عقل در كلام دانشمندان و حكما، معانى گوناگونى دارد، و در احاديث و روايات، به سه معنا به كار رفته است:

1. نيروى درك خير و شر و تمييز آنها از يكديگر، و اين مناط و ملاك تكليف است.

2. ملكه‌اى درونى كه انسان را به گزينش خوبى‌ها و رها كردن بدى‌ها فرا مى‌خواند.

3. تعقل و دانش، و بدين سبب است كه مى‌بينيم در روايات، عقل در برابر جهل و نادانى به كار رفته است.[1]

علامه مجلسى نيز فرموده است:

اخبارى كه در ابواب «عقل و جهل» رسيده، يا به معناى نيروى درك خير و شر است و يا به معناى ملكه‌اى درونى كه انسان را به انتخاب خوبى‌ها و ترك بدى‌ها دعوت مى‌كند. البته در معناى دوم، روايات بيشترى وجود دارد، و برخى روايات، احتمال معناى ديگر هم دارد؛ همان‌طور كه در بعضى از آنها عقل، به معناى دانش آمده است.[2]

با جست‌وجو در اخبار منسوب به امامان معصوم، به دست آورديم كه خداوند در هر يك از انسان‌هاى مكلف، نيروى درك نفع و ضرر آنها را آفريده است؛ گرچه اين نيرو در ميان آنها متفاوت است... و اين نيرو به ميزان دانش و رفتار انسان‌ها

[1]. وسائل الشيعة، ج 15، ص 208.

[2]. بحار الأنوار، ج 1، ص 101.