استعمال صيغه امر در غيروجوب

استعمال صيغه امر در غيروجوب

(از گونه‌هاى مجاز لغوى)

«امر» يکى از اقسام انشا و براى طلب فعل، و صيغه آن «افعل» و «ليفعل» است. گفته شده است که صيغه امر، بر وجوب دلالت دارد و حقيقتِِ در آن است که گاهى به صورت مجاز در غير معنى وجوب کارآيى دارد.

بنابراين قول، در مواردى که امر در غير معناى وجوب استعمال مى‌شود، از گونه‌هاى مجاز است، و آن‌ها عبارتند از:

1. ندب و استحباب:((وَإِذَا قُرِىءَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُواْ لَهُ وَأَنصِتُواْ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ))(اعراف// 204) ؛

2. اباحه: (... وَإِذَا حَلَلْتُمْ فَاصْطَادُواْ...)((مائده// 2) ؛ )

3. دعا: (... رَبِّ اغْفِرْ لِي...)((اعراف//151) ؛ )

4. تهديد: (... اعْمَلُوا مَا شِئْتُمْ...)((فصلت// 40) ؛ )

5. اهانت: (ذُقْ إِنَّكَ أَنتَ الْعَزِيزُ الْكَرِيمُ)((دخان// 49) ؛ )

6. تسخير يا تذليل:((... كُونُواْ قِرَدَةً خَاسِئِينَ))(بقره// 65) ؛

7. تعجيز: (... فَأْتُواْ بِسُورَةٍ مِّن مِّثْلِهِ...)((بقره// 23) ؛ )

8. امتنان: (... كُلُواْ مِن ثَمَرِهِ إِذَا أَثْمَرَ...)((انعام//141) ؛ )

9. تعجب: (انظُرْ كَيْفَ ضَرَبُواْ لَكَ الأَمْثَالَ...)((اسراء// 48) ؛ )

10. تسويه: (... فَاصْبِرُوا أَوْ لَا تَصْبِرُوا...) (طور// 16) ؛

11. ارشاد: (... وَأَشْهِدُوْاْ إِذَا تَبَايَعْتُمْ...)((بقره// 282) ؛ )

12. حقير شمردن:((... أَلْقُواْ مَا أَنتُم مُّلْقُونَ))(يونس// 80) ؛

13. انذار: (... قُلْ تَمَتَّعُواْ...)((ابراهيم//30) ؛ )

14. اکرام: (ادْخُلُوهَا بِسَلاَمٍ آمِنِينَ) (حجر// 46) ؛

15. يادآورى نعمت:((... كُلُواْ مِمَّا رَزَقَكُمُ اللّهُ...))(انعام// 142) ؛

16. تکذيب: (... قُلْ فَأْتُواْ بِالتَّوْرَاةِ فَاتْلُوهَا...)((آل عمران// 93) ؛ )

17. مشورت: (... فَانظُرْ مَاذَا تَرَى...)((صافات// 102) ؛ )

18. اعتبار: (... انظُرُواْ إِلِى ثَمَرِهِ إِذَا أَثْمَرَ...)((انعام// 99) .)