ائتلاف لفظ با معني

ائتلاف لفظ با معني

(تناسب الفاظ بکار رفته در کلام با معانى مورد نظر متکلم)

يکى از صنايع بديعى بکار رفته در قرآن صنعت «ائتلاف» است. از اقسام اين صنعت، ائتلاف لفظ با معنى است، به اين معنا که الفاظ بکار رفته در کلام از جهت غرابت يا مأنوس بودن، و از حيث جزالت يا فخامت، با معناى مورد نظر تناسب داشته باشد. براى مثال در آيه((وَلاَ تَرْكَنُواْ إِلَى الَّذِينَ ظَلَمُواْ فَتَمَسَّكُمُ النَّارُ))(هود// 113) از آنجا که رکون بر ظالم (ميل و اعتماد بر وى) ، بدون مشارکت با وى در ظلم، مورد نظر بوده، لازم بود که در مقام جزا از لفظى استفاده شود که متناسب با رکون بر ظالم باشد نه مشارکت در ظلم، لذا به جاى واژه هايى مثل احتراق و اصطلاء، از لفظ «مسّ» استفاده شده است.

و در آيه((لَهَا مَا كَسَبَتْ وَعَلَيْهَا مَا اكْتَسَبَتْ))(بقره// 286) به دليل ثقل و سنگينى سيّئه، به جاى لفظ «کسب» (ثلاثى مجرد) ، از لفظ «اکتساب» که دلالت بر زحمت و سنگينى دارد استفاده شده است.