ائتلاف لفظ با لفظ

ائتلاف لفظ با لفظ

(تناسب الفاظ بکار رفته در يک عبارت از جهت غريب يا شايع بودن)

يکى از صنايع بديعى بکار رفته در قرآن صنعت ائتلاف است. از اقسام اين صنعت، ائتلاف لفظ با لفظ است، به اين معنا که هنگام سخن گفتن، براى رعايت تناسب و حُسن جَوار (همسايگى) ، الفاظى کنار هم قرار گيرند که به لحاظ غرابت يا متداول و رايج بودن، به همديگر شباهت داشته باشند. براى مثال، در آيه شريفه:((قَالُواْ تَالله تَفْتَأُ تَذْكُرُ يُوسُفَ حَتَّى تَكُونَ حَرَضًا))(يوسف// 85) از ميان الفاظ قَسَم، حرف «ت» استعمال شده که کاربرد آن کمتر، و از فهم عامه مردم، در مقايسه با لفظ باء و واو دورتر است. و از ميان افعالى که رفع اسم و نصب خبر مى‌کنند صيغه «تَفتأُ» انتخاب شده که در مقايسه با لفظ «تَزالُ» داراى غرابت و قلت استعمال است. و از ميان الفاظ مفيد معناى هلاکت، از لفظ غريب و غير شايع «حَرْض» استفاده شده است.

و درآيه شريفه((وَأَقْسَمُواْ بِاللّهِ جَهْدَ أَيْمَانِهِمْ))(انعام// 109) همه الفاظ بکار رفته، متداول و فاقد غرابت بوده و از اين جهت تناسب ميان الفاظ رعايت شده است.