نسخ قرآن به اجماع

نسخ قرآن به اجماع

(نسخ حکم شرعى مستفاد از آيات قرآن به وسيله اجماع)

طبق نظر شيعه، نسخ احکام تشريعى قرآن کريم با سنّت متواتر يا با اجماع قطعى که کاشف از صدور نسخ از معصوم (ع) باشد، عقلاً و نقلاً بلااشکال است؛ اما از ديدگاه بيشتر اهل‌سنّت، نسخ قرآن با اجماع، صحيح نيست؛ دليل آن‌ها عدم انعقاد اجماع مخالف با نص است؛ زيرا اجماع بايد به مستندى تکيه داشته باشد، و مجمعين اگر از نص قرآنى برخلاف اجماع مطلع نبوده‌اند، اجماعشان باطل است، و اگر مطلع بوده‌اند، اجماعشان بايد مستند به نصى راجح باشد. در اين صورت، آن نص راجح، ناسخ است، نه اجماع. در مقابل، عيسى بن ابان، از علماى حنفيه و بعضى از معتزله معتقدند نسخ قرآن به اجماع ممکن است. آنان براى اثبات سخن خود به آيه 60 سوره توبه در اختصاص بخشى از صدقات براى تأليف قلوب استدلال و ادعا کرده‌اند اين حکم با اجماع صحابه در زمان ابوبکر نسخ شده است.