طرد و عكس

طرد و عكس

(تقرير مفهوم هر يک از دو کلام با منطوق کلام ديگر)

«طرد و عکس» از انواع اسلوب بديعى قرآن است که آن را از اقسام اطناب به زيادت نيز شمرده‌اند و عبارت است از آوردن دو کلام به صورتى که منطوق هر يک، مفهوم ديگرى را تقرير کند؛ مانند:((لِيَسْتَأْذِنكُمُ الَّذِينَ مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ وَالَّذِينَ لَمْ يَبْلُغُوا الْحُلُمَ مِنكُمْ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ مِن قَبْلِ صَلَاةِ الْفَجْرِ وَحِينَ تَضَعُونَ ثِيَابَكُم مِّنَ الظَّهِيرَةِ وَمِن بَعْدِ صَلَاةِ الْعِشَاء ثَلَاثُ عَوْرَاتٍ لَّكُمْ لَيْسَ عَلَيْكُمْ وَلَا عَلَيْهِمْ جُنَاحٌ بَعْدَهُنَّ طَوَّافُونَ عَلَيْكُم بَعْضُكُمْ عَلَى بَعْضٍ) ؛ «قطعا بايد غلام و كنيزهاى شما و كسانى از شما كه به [سن] بلوغ نرسيده‌اند سه بار در شبانه روز از شما كسب اجازه كنند پيش از نماز بامداد و نيمروز كه جامه‌هاى خود را بيرون مى‌آوريد و پس از نماز شامگاهان [اين] سه هنگام برهنگى شماست نه بر شما و نه بر آنان گناهى نيست كه غير از اين [سه هنگام] گرد يكديگر بچرخيد [و با هم معاشرت نماييد]» (نور// 58). )

در آيه شريفه، ظاهر جملات اول بر وجوب اجازه‌گرفتن در اوقات مخصوص دلالت دارد و مى‌فهماند در غير آن اوقات نيازى به اجازه‌گرفتن نيست، و ظاهر جملات پايانى تصريح مى‌کند در غير اوقات مخصوص نيازى به اجازه گرفتن نيست و مى‌فهماند در اوقات مخصوص بايد اجازه گرفت.