ترجمه‌هاي تركي آذري قرآن

ترجمه‌هاي تركي آذري قرآن

(ترجمه قرآن به زبان آذري، از شاخه‌هاى اساسى زبان ترکى)

زبان ترکى آذرى، يکى از شاخه‌هاى مهم و اساسى زبان‌هاى ترکى منشعب از ترکى «اوغوز» است. اين زبان بر اثر شرايط مختلف جغرافيايى، دينى و فرهنگى از ديگر زبان‌هاى ترکى فاصله گرفته و به‌صورت يک زبان مستقل و داراى ادبياتى گسترده از ترکى مادر منشعب شده است. در انشعاب و شکل‌گيرى زبان ترکى آذرى عوامل متعددى مؤثر بوده است؛ نفوذ اصطلاحات اسلامي، عرفانى و مفاهيم و الفاظ قرآنى سبب شده است تا زبان و ادبيات آذرى قالب و شکل خاصى به خود بگيرد. امروزه ترکى آذرى يکى از زبان‌هاى اسلامى شيعى مطرح در جهان است و آثار متعدد اسلامى به اين زبان نوشته شده که ترجمه و تفسير قرآن کريم يکى از آن‌ها است.

ترجمه و تفسير بعضى از سوره‌هاى مختلف قرآن، از زمان‌هاى خيلى قديم شروع شده است؛ اما قديم‌ترين تفسير و ترجمه کامل قرآن، در قرن يازدهم ميلادى (قرن‌هاى پنجم و ششم هجرى) به لهجه ترکى «جغتايى» است. در آذربايجان نيز نخستين ترجمه قرآن‌کريم به اين زبان در قرن نهم هجرى به دستور اوزون حسن آق‌قويونلو نوشته شده است.

مشهورترين ترجمه و تفسيرهايى که در صد سال اخير نگاشته شده‌اند عبارتند از:

1. کشف‌الحقايق عن نکت الآيات والدقائق، اثر ميرمحمدکريم موسوى باکويي، چاپ 1322ق؛

2. البيان فى تفسيرالقرآن (ترجمه و تفسير) اثر شيخ‌الاسلام محمدحسن موالى‌زاده شکوى، چاپ 1326ق در تفليس؛

3. ترجمه آذرى قرآن‌کريم اثر ضياء بنيادوف و واسيم‌على يئو، چاپ 1992م در باکو.