تدوين قرائات

تدوين قرائات

(بررسى تاريخ و علل تدوين قرائات)

در صدر اسلام، مسلمانان نحوه قرائت قرآن را از صحابه رسول خدا (ص) يا از تابعين مى‌آموختند، يعنى هر مسلمانى در شهر خود، قرآن را از صحابى يا از يکى از تابعين فرا مي‌گرفت که در همان شهر مى‌زيست.

ابتدا اين افراد در شهر خودشان، درباره همه معارف اسلامى، مرجع و امام مردم بودند؛ بدون اين‌که در فن خاصى تخصص داشته باشند. سپس کم‌کم افرادى در فن قرائت متخصص، و مقتداى مردم شدند؛ به‌گونه‌اى که قرائت آنان بدون چون و چرا پذيرفته مى‌شد؛ مانند: ابوجعفر يزيد بن قعقاع در مدينه، عبدالله بن کثير در مکه، يحيى بن وثاب در کوفه، عبدالله بن ابى‌اسحاق در بصره، و عبدالله بن عامر در شام. پس از مدتى بر شمار قاريان متخصص افزوده شد، و به دليل تفاوت استعدادها و انگيزه‌ها، اين افزايش سبب بروز اختلافاتى در قرائت قرآن شد.

اين اختلافات، بزرگان اين علم را بر آن داشت تا ملاک‌ها و معيارهايى براى قرائت صحيح قرار دهند تا صحيح از غيرصحيح و مشهور از شاذ شناخته شوند.

نخستين شخص معتبرى که قرائت‌هاى صحيح را بر اساس قواعد متقن، جمع‌آورى و به صورت کتابى مبسوط تأليف کرد، ابوعبيد قاسم بن سلام انصارى (ت 224ق) بود. ابن‌جزرى مى‌گويد: وى از 25 قارى، قرائت‌هاى صحيح را ضبط کرد که قراء سبعه مشهور در بين آن‌ها بودند.