پس از اين چهارده دستور، يك سلسله مطالب ديگر مطرح شده، كه تفسير هر كدام در بخش خود خواهد آمد.

آيا با ملاحظه اين دستورات، برترى مكتب اخلاقى قرآن بر ساير مكتب هاى اخلاقى جهان روشن و هويدا نمى گردد؟

اين سوره مدنى است نه مكى

سوره هاى مكى و مدنى را از دو راه مى توان شناخت:

1. روايات و احاديثى كه محل نزول سوره را معين مى كند.

2. غور و تدبر در مضامين آيات سوره، كه غالباً مى تواند سندى گويا، بر مكى و مدنى بودن سوره و آيه هاى آن گردد.

از آن جا كه مكه و مدينه داراى دو محيط مختلف بودند و بر هر كدام افكار گوناگونى حكومت مى نمود، و اسلام در هر يك از دو نقطه، با مسائل و مشكلات خاصى رو به رو بود، به همين جهت، پس از آشنايى با طرز تفكر و مسائل محيط و بررسى مضامين آيات سوره، مى توان محل نزول سوره ها و آيه ها را به دست آورد; مثلاً، محيط مكه مركز شرك و بت پرستان بود; يهود و نصارا در آن جا نفوذ نداشتند و افراد با ايمان در آن جا در اقليت بودند. موضوع جهاد و مبارزه در آن جا مطرح نبود و پيامبر غالباً با بت پرستان سر و كار داشت و نقطه اختلاف پيامبر با مشركان در مسئله توحيد و يگانگى خدا و تجديد حيات و زندگى در روز رستاخيز بود.

بنابراين، آياتى كه محور بحث در آنها، مسئله مبدأ و معاد و نكوهش شرك و بيان سرگذشت ملت هايى كه بر اثر نافرمانى خدا و رسول او گرفتار خشم گرديده اند، باشد، غالباً در مكه نازل شده است، ولى محيط مدينه، محيط ايمان و تقوا، مركز نفوذ اهل كتاب و بالاخص طوايف يهود، زادگاه جوانان و قهرمانان دلاور