بررسى آيه هايى كه در آنها لفظ اسلام و ايمان به شكل هاى گوناگون وارد شده است، اين حقيقت را به ثبوت مى رساند كه غالباً لفظ «اسلام» در برابر «شرك» و «ايمان» در برابر «كفر» و «فسق» به كار مى رود.
معناى لغوى «اسلام» همان انقياد و خضوع است، چنان كه معناى لغوى «ايمان» همان اذعان و اطمينان و تصديق است.
بنابراين، منظور از اسلام در لسان شرع، همان حالت خضوع و تسليم در برابر خداى جهان است و نقطه مقابل آن «شرك» و «الحاد» است; البته اين نيز هست كه ملحد در برابر هيچ موجودى خاضع نيست، ولى مشرك در برابر بت ها و اجرام و يا مصنوعاتى كه ساخته خود اويند، خضوع دارد.
از آن جا كه در زمان نزول قرآن، ملحد به معناى منكر صانع وجود نداشته غالباً لفظ «اسلام» در برابر «شرك» و «مسلم» در برابر «مشرك» استعمال شده است. از باب نمونه به آيات زير توجه شود:
[1] در تفسير سوره منافقون به قلم نگارنده، در تفسير آيه (هُمُ الْعَدُوُّ فاحْذَرْهُمْ)) مشروح اين بحث را بخوانيد. [2] انعام(6) آيه 14. [3] حج(22) آيه 34.
اسم الکتاب : نظام اخلاقى اسلام المؤلف : سبحانى، شیخ جعفر الجزء : 1 صفحة : 152