الأخلاق و الآداب فيجمَعَ ذلكَ فى صَدره أو فى كتاب وَيَعْمَلَ فِى اِزالَتِها;[1]

بر هر خردمندى لازم است كه عيوب مذهبى و فكرى و اخلاقى و معاشرتى خود را دقيقاً مورد بررسى قرار دهد و آنها را در سينه خود ضبط نمايد و يا روى كاغذى بنويسد و سپس كوشش كند كه تمام آنها را ريشه كن سازد».

ولى گروهى به نام «عيب جويان»، بر اثر ناآگاهى از اوصاف روحى خود و بى خبرى از وضع و حال خويشتن، به دنبال لغزشهاى مردم رفته و پرده از معايب و لغزش هاى آنان برمى دارند; اينان مردمى هستند كه از ذكر و بيان عيوب مردم لذت مى برند; زيرا در خود، نوعى حقارت احساس مى كنند، و با بيان نقاط ضعف مردم و آشكار ساختن عيوب آنان و كاستن از ارزش و موقعيت اجتماعى آنها، احساس حقارتِ خود را تسكين مى دهند.

گاهى غرور و خودخواهى و حس جاه طلبى، انگيزه عيب جويى مى شود و انسان زبان به بدگويى مردم مى گشايد.

ما در اين جا به انگيزه عيب جويى كارى نداريم; آن چه براى ما مهم است، اين است كه در نتايج شوم و وخيم آن كمى فكر كنيم; بدگويى و انتقاد مغرضانه از اعمال مردم، صفا و صميميت را از بين مى برد; دوستى و صداقت را به بى مهرى و گاهى به دشمنى تبديل مى كند; همچنان كه تمجيد از نيكى ها و ستودن خوبى ها، نهال دوستى را ريشه دارتر مى سازد.

امام باقر(عليه السلام) مردم را به نقاط ضعف و لغزش هاى آنان توجه داده و مى فرمايد: