نمى شود. اين ويژگى نه تنها از آنِ زمان است، كه در آن تدريج و تقطيع نهفته است، بلكه هر حادثه اى كه در بستر زمان قرار گيرد، واقعيت تجزى و تدريج به خود مى گيرد.

2. شكى نيست كه حوادث جهان در نزد ما به رويدادهاى ديروز و امروز و فرداتقسيم مى شود و هر رويدادى براى خود زمان و مكان ويژه اى را اختصاص مى دهد و براى انسانى كه در محدوده هاى زمان زندگى مى كند، امكان ندارد همه حوادث را يك جا مشاهده كند و همگى نزد او حضور داشته باشند. ولى اگر بيننده حوادث در افقى برتر از زمان و مكان قرار گيرد و به مجموع اجزاى زمان به عنوان يك پديده بنگرد، ديگر براى او ديروز و امروز و فردا مفهومى نخواهد داشت.

از باب تقريب، نظر شما را به مثال هايى كه مى تواند حقيقت را به ذهن نزديك كند جلب مى كنيم:

الف. فرض كنيد انسانى در اتاقى نشسته و از منفذ بسيار ريز و تنگ آن به بيرون مى نگرد و در همين لحظه قطار شترى از برابر آن عبور مى كند. به طور مسلم آن بيننده در هر لحظه يك شتر بيش تر نمى بيند، ولى انسانى كه در همان لحظه در پشت بام آن اتاق قرار گرفته و بيرون را مى نگرد، در يك لحظه تمام شترها را يك جا مشاهده مى كند.

مَثَل انسانى كه در زندان زمان قرار گرفته است، بسان همان انسانى است كه مى خواهد از منفذ تنگ و باريك به خارج بنگرد; ولى آن كس كه در مقام والاتر از زمان قرار دارد، بسان انسانى است كه از پشت بام، حوادث بيرون را بررسى مى كند.

ب. مورچه اى روى قالى رنگارنگ راه مى رود و در هر لحظه يك نوع نقش و رنگ بيش تر مشاهده نمى كند، ولى انسانى كه ديد گسترده اى دارد همه