و آنان را به كيفر اعمال خود برساند.

4. اين نوع تفسير يك نوع تناسخ گرايى است كه بطلان و بى پايگى آن از ضروريات دين اسلام است، زيرا روى اين اساس تمام انسان ها يك بار به اين جهان گام نهاده اند و پس از يك زندگى كوتاه رخت از اين جهان بسته اند و بار ديگر تدريجاً به اين جهان بازگشته اند. اين همان تناسخ است كه محقّقان اسلامى آن را محكوم كرده اند.[1]

در اين جا پاسخ يك پرسش باقى است و آن اين كه اگر اين تفسير با چنين نارسايى هايى روبرو است، پس تكليف رواياتى كه در اين زمينه وارد شده است چيست؟ پاسخ اين پرسش را در پايان بحث خواهيم داد.

نظريه دوم

گروهى از مفسران كه در رأس آنان «رمانى» و «ابو مسلم» و برخى ديگر قرار دارند آيه را بر توحيد فطرى حمل نموده و آن را از اين طريق تفسير كرده اند.

آنان مى گويند: انسان با غرايز و استعدادها و درخواست هاى طبيعى و فطرى به اين جهان گام مى نهد و در هنگام تولد و خروج از صلب پدر و دخول به رحم مادر و به هنگام انعقاد نطفه ذره اى بيش نيست، ولى در اين ذره، استعدادهاى فراوان و لياقت هاى قابل توجهى است. از آن جمله استعداد خداشناسى است كه با تكامل اين ذره در بيرون رحم، تمام استعدادهاى او شكفته شده و به مرحله كمال و فعليت مى رسد; به عبارت ديگر در نهاد انسان، غريزه خداشناسى و توجه به فراسوى طبيعت به صورت سِرّ الهى به