آيا با توجه به چنين نمونه ها كه در قرآن وارد شده است، صحيح است كه بهره گيرى از اسباب غير طبيعى را مايه شرك و عبادت غير خدا بخوانيم.

توسل به ارواح مقدس و استمداد از روان هاى زنده و جاويد، يك نوع تمسك به اسباب غير طبيعى است. حال آيا آنان توانايى بر كمك و پاسخ استغاثه گر را دارند يا نه؟ فعلاً براى ما مطرح نيست. آن چه الآن براى ما مطرح است اين كه آيا چنين توسلات و بهره گيرى از اسباب غير طبيعى با توحيد در عبادت و پيراستگى از شرك سازگار است يا نه؟

اگر فردى به عللى (صحيح يا غير صحيح) معتقد گردد كه در صورت از كار افتادن اسباب طبيعى، خداوند به ارواح مقدس اين قدرت را عنايت فرموده كه آنان به اذن و اجازه خداوند جهان به داد دردمندى برسند و او را از طريق غيب كمك كنند، هرگز نمى توان يك چنين عقيده را شرك و دوگانه پرستى خواند. حالا اين عقيده صحيح است يا صحيح نيست، فعلاً از قلمرو بحث ما بيرون است.

بحث درباره بخش دوم از سخنان او را كه آيا اعتقاد به سلطه غيبى در افراد شرك است يا نه، به فصل ديگر موكول مى كنيم.