خواهد رفت، زيرا محال است در ميان اجزاى يك جهان كه با دو تدبير متنافى و متضاد اداره مى شود، التيام و ارتباط و هم آهنگى برقرار گردد. و در نتيجه نظام گيتى و ارتباط دو جزء جهان به هم مى خورد، زيرا طبق پژوهش هاى علمى هم آهنگى اجزاى جهان، معلول ارتباطى است كه مثلاً بر اجزاى منظومه شمسى حكومت مى كند واگر اين ارتباط بر اثر اختلاف تدبير، قطع گردد; مثلاً نيروى جذب و دفع دچار اختلال شود، قطعاً گيتى دست خوش اختلال شده و اثرى از جهان باقى نخواهد ماند.

قرآن مجيد به اين برهان با جمله زير اشاره كرده و مى فرمايد:

(إِذاً لَذَهَبَ كُلُّ إِله بِما خَلَقَ).

«هر خدايى به سوى تدبير مخلوق خود مى رفت».

يعنى هر يك از خدايان مخلوق خود را به شيوه خاص خويش تدبير مى كرد و بر اثر تعدد تدبير، سرانجام ارتباطى كه ميان اجزاى جهان كه مايه بقاى آن است برقرار نمى گشت و شيرازه نظام از هم مى پاشيد.

توضيح برهان دوم

در جهان آفرينش يك رشته نظامات كلى و عمومى داريم كه ميان آن ها، يك رشته نظامات جزئى قرار گرفته و در ضمن آن ها اداره مى شوند. انسان و يا حيوان و گياه در روى زمين، نظامى كوچك و جزئى از نظام كلى كره زمين است، و در عين حال نظام كره زمين نسبت به جهان وسيع و گسترده، داراى نظامى كوچك، و جزئى از نظام كلى جهان محسوب مى گردد. و به همين نسبت است نظام شمسى نسبت به كهكشان، كه جزئى از آن به شمار مى رود.

هرگاه نظام عالى و كلى جهان مربوط به يكى از دو خدا و تدبير نظامات جزئى مربوط به خداى ديگر باشد، در اين صورت مدبر نظام عالى و كلى بر