همان ريا در مقابل اخلاص باشد نيز سخن بگوييم.

بسيارى از افراد مسلمان، هرچند از چنگال ظاهرى شرك رهايى يافته و موجودى را جز خدا نمى پرستند، ولى در برابر آن، گاهى دچار شرك مخفى و پنهان شده و در كارهاى خود، «اخلاص» و خدا را در نظر نمى گيرند.

چه بسا يك فرد نيكوكار، دبستان و درمانگاه مى سازد و يا از مستمندان و فقيران دستگيرى مى كند، امّا محرك او در اين كار جلب رضايت خدا و يا پاداش اخروى نيست، بلكه انگيزه او يك رشته امور مادى زودگذر است كه او را به اين كار وادار مى سازد.

قرآن مجيد در آيات فراوانى، از رياى در عمل و انجام دادن كار نيك، روى انگيزه هاى مادى، نكوهش كرد و همه را در آخرت بى ثمر دانسته است.[1] در اين جا برترى مكتب اخلاقى و اجتماعى اسلام كاملاً روشن مى گردد.

روشن تر بگويم: قضاوت و داورى درباره عمل يك فرد از نظر اسلام، نياز به بررسى دو پرونده دارد:

1. پرونده عمل; يعنى كار ذاتاً كار خوبى باشد.

2.پرونده نيت و انگيزه; يعنى بايد ديد كه انگيزه فرد در انجام دادن اين عمل چه بوده است.

فرض كنيد مرد ثروتمندى به ساختن بيمارستانى پرداخت، بيمارستانى كه مجهز به چند صد تختخواب و تمام دستگاه هاى مورد نياز باشد. در موقع افتتاح، خبرنگار و عكاس مى ريزد و از نقاط حساس آن عكسبردارى كرده و همه را با آب و تاب، همراه با ذكر فضايل مؤسس، چاپ مى كند. تلويزيون و