علمى را دربردارد كه از اين نظر، شايسته است درباره هر يك به طور مشروح بحث نماييم و ما فهرست همه را در اين جا به طور اجمال مى آوريم سپس درباره هركدام جداگانه بحث مى كنيم:

1. جاذبه عمومى;

2. استيلا بر عرش قدرت;

3. تسخير خورشيد و ماه;

4. حركت عمومى كرات آسمانى;

5. تدبير جهان آفرينش.

هم اكنون به تفسير نخستين قسمت آيه ـ كه يكى از معجزات علمى قرآن است ـ مى پردازيم.

1. قرآن و جاذبه عمومى

صفحه نيلگون آسمان، همواره با اجرام شفاف و درخشنده خود مورد توجه انسان بوده است و هر دوره اى به نحوى مورد تفسير واقع شده و نظريات گوناگونى در مورد آن ابراز گرديده است: روزگارى هيأت ذيمقراطيس و دورانى هيأت فيثاغورث افكار دانشمندان جهان را به خود مشغول ساخته بود و سپس فرضيه بطلميوس ـ كه يك قرن و نيم پيش از ميلاد پديد آمد ـ حدود پانزده قرن بر جوامع علمى جهان از شرق و غرب حكومت كرد و در نهضت اخير علمى غرب، اساس آن به وسيله چهار دانشمند غربى متزلزل گرديد و معلوم شد كه آن همه تفسيرها و دقت ها درباره آسمان ها و زمين، پندارى بيش نبوده است.

كپرنيك لهستانى، مركزيت زمين را تكذيب كرد. كپلر آلمانى ثابت نمود كه هر سياره اى در گردش خود به دور خورشيد يك مدار بيضى شكل را طى مى كند.