عكرمه، غلام آزاد شده ابن عباس و وليد بن الكثير.

ز: «واقفى» كه در مسأله «تحكيم» در صفين و خلقت قرآن، از هر نوع اظهار عقيده، خود دارى ميكردند. مانند: «على بن هشام».

ح: «قاعدى» كه خروج بر پيشوايان ستمگر را لازم ميدانست ولى خود بدان نميپرداخت. چون: «عمران بن حطان»[1].

اين بيان از محدث معروفى مانند «سيوطى»، ميرساند، پيروان حديث كه اكثريت اهل سنت را در قرون نخست تشكيل ميدادند، در بسيارى از اصول، با هم اختلاف داشتند و اين «احمد بنحنبل» بود كه به عنوان يك فرد شاخص از آنان، در قرن سوم، در پرتو تأييد حكومتها، توانست، اصولى را به عنوان عقائد اهل سنت پيريزى كند كه از آن به بعد ترويج گرديد.

بنابر اين، بر افراد بينا و دانشمندان اهل سنت، لازم است كه بار ديگر درباره اين اصول، به تجديد نظر بپردازند. «احمد بن حنبل»، هرگز فرد معصومى نبود كه در استخراج اصول عقائد، از اين احاديث، د3چار اشتباه نشود. همچنين بر محققان اشاعره لازم است كه در قسمتى از اصول عقائد خود كه از «احمد بن حنبل»، گرفتهاند، تجديد نظر كرده و درباره آن به بحث و بررسى بپردازند.

گواه بر اينكه از بسيارى از اين اصول، در عصر صحابه اثرى نبود، اين است كه بسيارى از آنها ناظر به ردّ فرقه و مذهبى است كه بعدها انديشههاى كلامى آنها را ساخته، و بعداً براى خود پيروانى پيدا كرده است، در اين صورت، 3چگونه ميتوان عقائد اسلامى را نتيجه رد عقائدى دانست كه در آن اعصار ظهور كرده بود؟

تا اينجا، ما درباره پيشوايى «احمد»، در قلمرو عقائد سخن گفتيم، ولى بحث ديگرى باقى ميماند كه آيا او در قلمرو احكام فقهى نيز، امام و پيشوا و