زيرا از تقدير چهل سال پيش از آفرينش گريزى نيست».

اين حديث و امثال آن كه با منطق وحى سازگار نيست، سبب شده است، مدافع اخير عقائد اهل حديث (اين تيميمه)، به توجيه آن بپردازد. وى آغاز روايت را گرفته و ذيل آن را به دست فراموشى سپرده است. ميگويد: «اين روايت، ناظر به مصيبتى است كه بر آدم و ذرّيه او متوجه شده است، يعنى، مقدر بود كه وى و اولاد وى، در چنين گرفتارى فرو روند، ولى مربوط به نافرمانى آدم نيست، تا آدم نافرمانى خود را با تقدير الهى توجيه كند[1].

«ابن تيميه»، در تفسير روايت، دچار اشتباه شده است; زيرا بر اساس اين حديث، آدم نه تنها خروج خود را از بهشت، از طريق قضاء و قدر تفسير ميكند، بلكه نافرمانى خود را نيز معلول تقدير الهى ميداند. او به موسى گفت: به تورات بنگر و ببين چند سال پيش از آفرينش من، مسأله عصيان و گمراهى من نوشته شده است؟ او هم در پاسخ گفت: چهل سال; بنابر اين، نه تنها مصيبت او قبلاً تقدير شده بود، بلكه گمراهى او نيز در قلمرو تقدير قرار گرفته بود.

در اين مورد توجيهات ديگرى نيز آمده كه شبيه به ستون بندى ساختمانى است كه در حال ريزش باشد. چه بهتر عذر اين گونه روايات خواسته شود، بالاخص كه مضمون آن، درست مطابق عقائد يهود است; كه «خدا با دست خود تورات را نوشت».

كشمكش ميان وجدان و عقيده

هر انسان آزادهاى، خود را در ساختن سرنوشت خويش، حر و آزاد ميانديشد، سرنوشتى كه به دنبال آن پاداش و كيفر و يا سعادت و شقاوت است.