داد كه پس از اين، به انكار برنخيزد»[1].

محمد بن اسحاق، نويسنده سيره نبوى، به خاطر انكار قدر تعزير شد[2].

اكنون نيز، مسأله قضاء و قدر، به همين معنى، جزء عقائد اهل حديث و سلفيها و حنابله، است و به هر قيمتى شده، از آن دفاع ميكنند. ولى اخيراً كه روشنفكرانى با پيامدهاى بد آن آشنا شدهاند، تلاش ميكنند، مسأله قضاء و قدر را به گونهاى اصلاح كنند، ليكن هرگز اعتقاد به قدر كه سلب كننده هر نوع اختيار و آزادى بشر باشد، قابل توجيه با اصول عقلى و شرعى نيست.

احاديثى پيرامون قضاء و قدر

ترويج از مسأله قضاء و قدر و فشار دستگاه اموى براى اعتقاد به آن، سبب شد كه احاديثى در اين زمينه مطابق همان انديشه اموى (نه انديشه قرآنى)، جعل و پخش شود، در حاليكه مضمون اين احاديث با اصول اسلام سازگار نيست. ما در اينجا به نقل اندكى از اين احاديث اكتفاء ميورزيم:

وهب بن عبداللّه، از پيامبر نقل ميكند كه آن حضرت به خدا سوگند خورد و گفت:

«إن احدكم ليعمل بعمل اهل الجنة حتى ما يكون بينه و بينها الاّ ذراع فيسبق عليه الكتاب فيعمل بعمل اهل النار، فيدخلها و إن احدكم ليعمل بعمل اهل النار، حتى ما يكون بينه و بينها الاّ ذراع فيسبق عليه الكتاب فيعمل بعمل اهل الجنة، فيدخلها»[3].