3ـ «الفِصَل»، نگارش ابن حزم ظاهرى (متوفاى 456) ميگويد: ابن ملجم در قتل امام امير المؤمنين (عليه السلام) مجتهد بوده و به خاطر اجتهادش مأجور است و پاداش هم دارد، آنگاه شعر عمران بن حطان خارجى را سند انديشه خود قرار داده كه ميگويد:

يا ضربة من تقىّ ما اراد بها *** إلا ليبلغ من ذى العرش رضوانا [1]

ما درباره اين نوع اجتهادهاى بيپايه، در جاى خود سخن گفتهايم ولى يادآور ميشويم كه شعر آن خارجى ناپاك آنچنان عواطف عموم مسلمانان را جريحهدار كرده كه از طرف آزاد انديشان اهل سنت نه تنها مورد نكوهش قرار گرفته بلكه در نقد او اشعارى سرودهاند. مثلاً ابو الطيب طاهر بن عبداللّه شافعى در ردّ او چنين ميگويد:

يا ضربة من شقىّ ما اراد بها *** إلا ليهدم للاسلام اركانا

چه بد ضربتى بود از انسان بدبختى كه هدفى جز ويران كردن پايههاى اسلام نداشت!

روش ما در نگارش عقائد ملل

به خاطر چنين لغزشهاى فراوانى كه كتب تاريخ عقائد، شاهد آن است، در نگارش اين كتاب دو اصل را در حدّ امكان و توان رعايت كردهايم:

1ـ ما در تبيين هر مذهبى، كتابهاى اصيل آنرا سند قرار دادهايم و هرگز به نوشته مخالفان اكتفاء نكردهايم.