تعلق مى گيرد و از راه اين كه فعل و ترك هر دو در اختيار مكلف اند; فعل يا ترك خواسته مى شود و امّا در صورت ضرورى الوقوع ومتعلق قضاء حتمى بودن آن، محال است مورد تكليف قرار گيرد.

پس صحيح است خدا به بنده خود بفرمايد فلان كارى را كه فعل و ترك آن براى تو ممكن است و در اختيار تست بكن ولى محال است بفرمايد فلان كارى را كه به موجب مشيت تكوينى و قضاى حتمى من، البته تحقق خواهد يافت و برو برگرد ندارد، بكن يا مكن! زيرا چنين امر و نهيى لغو و بى اثر مى باشد.

و همچنين انسان مى تواند امرى را كه امكان شدن و نشدن دارد، اراده كرده براى خود مقصد و هدف قرار دهد و براى تحقق آن به تلاش و كوشش بپردازد ولى هرگز نمى تواند امرى را كه به طور يقين (بى تغير و تخلف) و به طور قضاء حتمى، شدنى است اراده كند و آن را مقصد خود قرار داده و تعقيب كند زيرا اراده و عدم اراده و قصد و عدم قصدِ انسان، در امرى كه به هر حال شدنى است كمترين تأثيرى ندارد.

مثلاً اگر كسى علم پيدا كند كه اگر سر ساعت فلان از روز فلان در نقطه معينى از فلان خيابان بگذرد، حتماً بر اثر تصادف، كشته خواهد شد (علمى است مشروط و مقيد) البته تا