شناخته است؟ پس چه بهتر خود را اصلاح كنند، در غير اين صورت، گرفتار عذاب دردناك الهى خواهند بود: (أَوَ لا َ يرَوْنَ أَنَّهُمْ يُفْتَنُونَ فِى كُلِّ عام مَرَّةً أَوْ مَرَّتَيْنِ ثُمَّ لا يَتُوبُونَ وَلا هُمْ يَذَّكَّرُونَ).

حالا اين امتحان چه بود كه سالى يكى دو بار دامنگير منافقان مى شد؟ ظاهراً بر اثر فرار از جبهه جنگ و فتنه انگيزى، پرده از راز آنان مى افتاد و كاملاً رسوا مى شدند.

تنها سرمايه منافقان براى زندگى در جامعه اسلامى، ماسك نفاقشان است و اگر ماسك كنار رود و چهره كريه آنن نمايان گردد، زندگى براى چنين دشمنانى، كار مشكلى خواهد بود. از اين رو هر موقع آياتى فرود مى آمد و پيامبر آن را بر مردم تلاوت مى كرد، آنان به يكديگر مى نگريستند; زيرا پيوسته فكر مى كردند كه آيه در حق آنها نازل گشته و آنان را رسوا خواهد ساخت. قرآن به اين نكته چنين اشاره مى كند:(وَإِذا ما أُنْزِلَتْ سُورَةٌ نَظَرَ بَعْضُهُمْ إِلى بَعْض).

در هر حال آنان در مجلس نزول و تلاوت قران، سخت ناراحت بودند و براى كتمان چنين حالتى و ترك مجلس و نجات از عذاب روحى از يكديگر مى پرسيدند: آيا كسى ما را نمى بيند؟! سرانجام مجلس را ترك مى گفتند، ولى در حقيقت از سعادت روى گردان مى شدند، چنان كه مى فرمايد:(نَظَرَ بَعْضُهُمْ إِلى بَعْض هَلْ يَراكُمْ مِنْ أَحَد ثُمَّ انْصَرَفُوا صَرَفَ اللّهُ قُلُوبَهُم).