مهدى موعود صورت خواهد پذيرفت و پيروزى همه جانبه اسلام كه نمونه اى از آن در دو قرن ديده شد; پس از قيام ولى عصر ـ عجّل اللّه تعالى فرجه ـ به وجود خواهد آمد.

مؤلّف المنار به عادت ديرينه خود، مطلب فوق را صحيح ندانسته است و شروع به انتقاد نموده و مى گويد: اعتقاد به ظهور مهدى و اين كه او، دو مرتبه قدرت اسلامى را تجديد مى نمايد، يكى از وسايل عقب افتادگى مسلمانان است و اميد به چنين قدرتى، آنان را افرادى كم كار و تنبل بار آورده است و به بهانه اين كه فرج وى نزديك است و او چنين و چنان خواهد نمود، طومار فعاليت ها را درهم پيچيده و قدمى براى اعتلاى اسلام برنمى دارند.

انتظار فرج، برنامه اى تربيتى است

ولى بايد مؤلف المنار متوجه شود كه برنامه انتظار فرج و قيام مهدى برنامه اى تربيتى است. حالا اگر گروهى از مسلمانان از اين برنامه تربيتى، مانند ده ها قوانين اصلاحى سوء استفاده مى نمايند، ارتباطى به اصل قانون ندارد; زيرا اميدوارى، اساس زندگى و يأس و نوميدى، مقدمه مرگ و انحطاط است: هرگاه ريشه اميد از دل مادران كنده شود، هرگز تن به كارهاى توان فرسا نمى دهند، باغبان به اميد ميوه، در سرما و گرما دست به كار مى شود. اصولاً، ملّت زنده ملتى است كه به آينده خود اميدوار باشد از اين رو زمامداران مى كوشند كه ملت ها را به آينده خود خوشبين سازند; زيرا مى بينند كه نوميدى، شالوده انحطاط و نابودى است.

ولى نبايد از اين برنامه تربيتى سوء استفاده نمود و دست روى دست گذارد، بلكه بايد به سان سربازى بود كه در انتظار صدور فرمان جنگ است و از هر نظر آماده بود و يا به سان كسى كه در انتظار ورود مهمان است كه از هر جهت در خود