شأن و هستى خدا است; فعل هر پديده اى نيز فعل خدا مى باشد. البته مقصود اين نيست كه مثلاً فعل زيد از او صادر نشده است، بلكه مقصود اين است كه فعل او در عين اين كه حقيقتاً فعل او است، حقيقتاً فعل خدا نيز هست پس «لا حكم إلاّ للّه» و «لاحول ولا قوّة إلاّ باللّه العلى العظيم» يعنى هر حول و قوه اى، حول و قوه الهى است پس همان گونه كه خدا با اين كه در نهايت تجرد (از ماده) و تقدس (از نقص) است آسمان و زمين از او خالى نيست (هُوَ الّذى فِى السَّماء إِله وَفى الأَرض إِله)به همين جهت او با اين كه در غايت عظمت و بلندى مقام است، همواره با هر پديده اى است و فعل او را انجام مى دهد.(وَهُوَ مَعَكُمْ أَيْنَما كُنْتُمْ).[1]

در نتيجه همان گونه كه هستى زيد و حواس و ويژگى هاى آنها به او نسبت داده مى شود و اين هر دو نسبت حقيقى مى باشد(پس انديشه جبر نادرست است) و همان گونه كه هستى زيد در عين اين كه هستى او است و حقيقتاً به او نسبت داده مى شود به خدا نيز نسبت داده مى شود چون فيض وجود از خدا اعطاء مى گردد; علم و اراده و حركت و سكون و همه آنچه از او صادر مى گردد در عين اين كه حقيقتاً به او نسبت داده مى شود، به خدا نيز نسبت حقيقى دارد پس انسان حقيقتاً فاعل و پديد آرنده كارهاى خويش است.

و در عين حال، فعل او يكى از افعال الهى به شمار مى رود البته به گونه اى كه مناسب با مقام الهى است و بدون اين كه نقص و انفعال و تشبيه و ساير لوازم فاعل جسمانى لازم آيد.

زيرا آنچه از خدا صادر مى گردد وجود است ووجود خير محض