جبر و اختيار - سبحانى، شیخ جعفر - مکتبة مدرسة الفقاهة

اسم الکتاب : جبر و اختيار المؤلف : سبحانى، شیخ جعفر الجزء : 1 صفحة : 367

را، آفريدگارى «جميل» و «عادل» مى شناسد كه به همه كمالات آراسته و از همه نقايص و قبايح پيراسته مى باشد.[1]

قاضى عبدالجبار در شرح اصول خمسه در اين باره چنين مى گويد:

«هرگز انسان هاى عاقل دست به كارهايى كودكانه و دور از مقتضاى عقل كه مورد نكوهش خردمندان مى باشد، نمى زنند مانند اين كه استخوانى بر گردن آويزان كرده يا سوار بر مركب چوبى شوند و در بازارها رفت و آمد كنند. نه تنها خود مرتكب اين كارها نمى شوند از ديگران نيز نمى خواهند. زيرا ايشان عاقل و بر قبح و ناروايى آن گاه بوده و نيازى هم به انجام آن ندارد. اگر اجتناب از كارهاى كودكانه و ناروا بر خردمندان و عقلاى بشر واجب است به طريق اولى در حق آفريدگار كه «احكم الحاكمين» است واجب و لازم است. در حالى كه به مقتضاى مذهب آنان (طرفداران جبر) خداوند اين كارهاى سبك و دور از عقل را اراده كرده و خود را در معرض نكوهش و ملامت قرار داده است(تعالى اللّه عمّا يَقُولون).[2]

نام برده در جاى ديگر مى گويد:

[1] معروف است كه قاضى عبدالجبار معتزلى بر صاحب بن عباد وارد شد و ابو اسحاق اسفراينى اشعرى نيز آنجا بود. قاضى همين كه ابواسحاق را ديد بلافاصله گفت: «سبحان من تنزه عن الفحشاء»: «منزه است خدايى كه از پليدى پيراسته است» كنايه از اين كه مذهب ابواسحاق مخالف با اصل عدل و تنزه خداوند است و ابواسحاق در پاسخ او گفت: «سبحان امن لا يجرى في ملكه إلاّ ما يشاء» «منزه است خدايى كه چيزى جز آنچه مى خواهد در قلمرو مملكت او واقع نمى شود كنايه از اين كه مذهب تو با اصل «توحيد در خالقيت» مخالف است.(شرح مقاصد تفتازاني).

[2] شرح اصول خمسه،ص 244.

اسم الکتاب : جبر و اختيار المؤلف : سبحانى، شیخ جعفر الجزء : 1 صفحة : 367

صيغة PDF

شهادة

الفهرست