روماس كشف كند. روماس به مبارزه با خالد برخاست؛ و خالد او را به پذيرش اسلام قانع كرد. روماس اخبار پيامبر آخر الزمان را در كتابهاى مقدس خوانده بود. [1]
مبحث پنجم: شناسايى از روى نقل و انتقالات و تحركات دشمن
رسول خدا (ص) در جنگ احزاب از روى تحركات دشمن نقشۀ آنان را كشف كرد. آن حضرت با پيش بينى منطقۀ تمركز نيروهاى دشمن، در جايى كه احتمال درگيرى مىرفت، خندقى حفر كرد و آنان را غافلگير و نقشۀ شان را خنثى نمود. [2]
مبحث ششم: جاسوسان و گروههاى مخفى
يكى از منابع گردآورى اخبار مربوط به نيروها، آرايش تسليحات و توانايىهاى جنگى دشمن، گشتىهاى مخفى و جاسوسان هستند. رسول خدا (ص) يك گشتى اطّلاعاتى به فرماندهى عمر بن خطاب به تُرَبَه [3]از بلاد هوازن اعزام داشت. او موفّق شد، زمين و راهها را شناسايى و اطّلاعات مربوط به نيات دشمن را كشف كند. [4]همچنين رسول خدا (ص) به اعزام گشتىها و جاسوسان اهتمام مىورزيد و صحابيان و فرماندهان اسلام از رهبرشان، محمد (ص) پيروى مىكردند. [5]
[1] -ر. ك: واقدى، فتوح الشام، ج 1، ص 30؛ احمد عادل كمال، الطريق الى دمشق، چاپ دوم،1982، ص 260.
[2] -ابن قيم جوزى، زاد المعاد،4 جزء، دار الكتب العلميه، ج 2، ص 117.
[3]- تُرَبَه: درۀ كوچكى است به فاصلۀ دو روز راه از مكه و از آنجا آب در بستان ابن عامر سرازير مىشود و بنى هلالدر آنجا سكونت دارند. (ر. ك: حموى، معجم البلدان، ج 2، ص 212.)
[4]- ر. ك: ابن هشام، سيرة، تحقيق مصطفى سقا،4 جزء، دار القلم، بيروت، ج 3، ص 365؛ محمد الخضرى، نور اليقين، ص 232.
[5] -ر. ك: صحيح بخارى، مطابع دار الشعب، ج 5، ص 142؛ صحيح مسلم، ط 1، حديث شمارۀ 1788، ج 3، ص 1414؛ بيهقى، سنن، ج 9، ص 148؛ جلال الدين عبدالرحمن ابو بكر محمد سيوطى (وفات:19 جمادى الاولى سال 911 م) ، الحاوى للفتاوى،2 جزء، دارالكتب العلميه، بيروت، لبنان،1403/1982، ج 1، ص 246؛ ابن هشام، سيره، دار المعرفة، ج 3، ص 18؛ سهيلى، روض الانف، ج 3، ص 22؛ ابن سيد الناس، عيون الاثر، ج 1، ص 227؛ محمود شيت خطاب، اقتباس النظام العسكرى، ص 254-256.