و از آنها بطور صحيح استفاده كند.

با بهره‌گيرى از اين دو آگاهى است كه راه انسان براى حركت به سوى رشد و كمال باز و هموار مى‌گردد. استاد شهيد مطهرى در تشريح چگونگى مسير تكاملى انسان و نقطه شروع و مسير تداوم آن چنين مى‌نويسد:

«حقيقت اين است كه مسير تكاملى انسان از حيوانيّت آغاز مى‌شود و به سوى انسانيّت كمال مى‌يابد ... انسان در آغاز وجود خويش موجودى مادّى است و با حركت تكاملى جوهرى تبديل به روح يا جوهر روحانى مى‌شود. جنبه انسانى انسان به علّت اصالتش همراه و بلكه مقدم بر ابزارهاى توليدى‌اش تكامل يافته و بر اثر تكامل، بتدريج از وابستگى و تأثيرپذيرى‌اش از محيط طبيعى و اجتماعى كاسته و بر وارستگى و تأثيربخشى او روى محيط طبيعى و اجتماعى افزوده است و در آينده هر چه بيشتر به آزادى كامل معنوى يعنى استقلال و وابستگى به عقيده و ايمان و ايدئولوژى خواهد رسيد.»[1]

اصل ايمان و عمل صالح، ابزار رسيدن به كمال‌

ميان ايمان و عمل صالح، ارتباط تنگاتنگى وجود دارد، بطورى كه تفكيك آن دو از يكديگر ممكن نيست. از اين رو، در آيات بسيارى از قرآن، ايمان و عمل صالح با هم آمده است.[2] اين ارتباط طرفينى است؛ اگر چه در ابتدا، عمل صالح از ايمان ناشى مى‌شود، ولى پس از اين مرحله، هر دو در يكديگر اثر مى‌گذارد. قرآن كريم مى‌فرمايد:

«إِلَيْهِ يَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّيِّبُ وَ الْعَمَلُ الصَّالِحُ يَرْفَعُهُ»[3]

سخن پاكيزه و اعتقاد درست به سوى خدا بالا مى‌رود و عمل صالح آن را بالا مى‌برد.

علّامه طباطبايى (ره) در تفسير اين آيه مى‌فرمايد:

«وقتى اعتقاد و ايمان، حق و صادق بود، قهراً عمل صاحبش هم آن را تصديق مى‌كند- نه‌

[1] - مجموعه آثار، مرتضى مطهرى( ره)، ج 2، ص 26- 28، صدرا.

[2] - ر. ك: بقره( 2)، آيه 62؛ مائده( 5)، آيه 69؛ نحل( 16)، آيه 97؛ كهف( 18)، آيه 88 و ....

[3] - فاطر( 35)، آيه 10.