درس پانزدهم: توجيه

واژۀ «توجيه» در زبان فارسى به معناى شرح و توضيح يك مطلب، روى كسى يا چيزى را به سويى برگرداندن و روى آوردن به چيزى به كار رفته است، [1] و «موجه» يعنى عذر و دليل مورد قبول ارائه دادن. [2]

گاهى كسى مطلب، طرح يا نقشه‌اى را براى ديگران تشريح مى‌كند، در اين باره واژه توجيه را به كار مى‌بريم و مى‌گوييم: مخاطبان را نسبت به مطلب و طرح خويش توجيه كرد. همچنين وقتى كارهاى انجام شده را توضيح دهد و دلايل و انگيزه‌هاى آن را بيان مى‌كند، گفته مى‌شود كار خويش را توجيه كرد. ولى گاهى انسان مرتكب كار خلاف مى‌شود و براى رهايى از رسوايى و پيامدهاى احتمالى آن، تلاش مى‌كند آن را موجّه نشان دهد. چنين توجيهى به معناى «شايسته نشان دادن كارهاى ناشايسته» است كه از رذايل اخلاقى به شمار مى‌رود.