اسم الکتاب : پژوهشى در علم تجويد المؤلف : علامی، ابوالفضل الجزء : 1 صفحة : 22
تا اينجا نتيجه مىگيريم كه عدم انتظام خط مصحف امام «1» مهمترين عامل پيدايش اختلاف قراءت است. بدين سبب قاريان بر مبناى سليقه خود در حروف متشابه و اعراب آنها عمل مىكردند. يعنى از قراين، شواهد، نظاير، مناسبت معنى و لفظ و ملاحظه ديگر جنبهها، قراءت خاصى را اختيار مىكردند. اما آنان كه عاملاختلاف در قراءت را بهطورمطلق در گونه روايت شده از قرّاء و شنيدن از شيخ و استاد دانستهاند و مدعى شدهاند كه در اختلاف قراءتها، نوشتههاى قرآنى و مصاحف، نقشىنداشتهاند، زيرا در نقل وتعليمقرآن، اعتماد وتكيه بر حافظههابودهاست، «2» بهنظرمىرسد ادعاى صحيحى نكردهاند زيرا تكيه بر حافظه در چنين امر خطيرى عقلانى نيست، با توجه به اينكه چه بسا فاصله زمانى نسبتاً زيادى بين قراءت استاد و شيخ اوّل با راوى آن بوده است. 6- اختلاف لهجهها: شكى نيست كه در هر جامعهاى مليتها و قبيلههاى مختلف داراى لهجههاى متفاوتى مىشوند، هر چند كه اصول همه اين لهجهها يكى باشد. زبان عربى نيز شامل اين قانون كلّى است. يكى از موارد مهم اختلاف قراءتها همين اختلاف لهجههاست كه اختلاف در قواعد فتح و اماله، ترقيق و تفخيم، همز و تسهيل، قلب بعضى از حروف به حروف ديگر، اشباع ميم ضمير جمع مذكّر (هُمْ و كُمْ) و اشمام بعضى از حركات، تغليظ بعضى از لامها، نقل و حذف همزهها و ... از اين قبيل است. در كتب علوم قرآنى مطالب ديگرى به عنوان عوامل اختلاف قراءات ذكر شده است، كه از آنها صرف نظر مىشود. پيشوايان قراءت
اسم الکتاب : پژوهشى در علم تجويد المؤلف : علامی، ابوالفضل الجزء : 1 صفحة : 22