گذشت در دوران باستان سيسروس رومى نظريه جنگ مشروع را مطرح ساخت و توانست در دوران باستان، توسل بى‌قيد و شرط به زور و جنگ را تا اندازه‌اى محدود كند. نظريه جنگ مشروع (دفاع) در اديان الهى مانند يهود، مسيحيت و اسلام پذيرفته شد منتهى هر كدام تعريف و تفسير خاصى از جنگ مشروع را ارائه دادند.

در اواخر قرن شانزدهم دو تن از علماى مسيحى سعى كردند نظريه جنگ مشروع را تحت نظم و قاعده درآورند به عقيده آنان جنگى مشروع است كه «عنوان عادلانه» ، «انگيزۀ عادلانه» ، «راهبرى عادلانه» و «ضرورت» داشته باشد. نخستين گام و اقدام بين‌المللى جهت محدودتر كردن دايره جنگ‌هاى مشروع، ميثاق جامعه ملل بود كه براى حل اختلاف به جاى جنگ، داورى شوراى جامعه ملل را جايگزين ساخت. پس از آن پيمان بريان-كلوك بود كه در مقدمه پيمان دفاع مشروع را به رسميت شناخت. اما مهم‌ترين سند بين‌المللى كه دفاع مشروع را حق طبيعى كشورها شناخته منشور ملل متحد بويژه ماده 51 آن است كه بر اساس آن، در صورت حمله مسلحانه عليه هر عضو، تا زمانى كه شوراى امنيت اقدامات مربوط به حفظ صلح و امنيت را به عمل آورد، حق دفاع انفرادى و يا دسته جمعى براى كشور مورد تهاجم وجود دارد.

2-1. فلسفه و مبانى دفاع مشروع در فقه و حقوق بين‌الملل

از نگاه فقهى مهم‌ترين مبناى دفاع مشروع آيات قرآن و سخنان معصومان است. خداى متعال اعلام كرده، كه حرمت‌شكنى‌ها را بايد مقابله به مثل كرد، هر كسى ستم بر شما كرد به همان گونه كه بر شما ستم مى‌كند، بر او ستم روا داريد، اگر خواستيد كسى را مكافات كنيد، نظير آنچه مكافات ديده‌ايد مكافات كنيد، جزاى هر بدى، بدى همانند اوست. و در سخنان معصومان به صراحت بر حق دفاع در برابر تجاوز، تأكيد شده. اين فرمايشات به قدرى زياد است كه عده‌اى آنها را در حد متواتر مى‌دانند و در متون روايى جمع‌آورى شده‌اند. افزون بر مبناى قرآن و روايى، عده‌اى از فقيهان بر مبناى فطرى و حقوق طبيعى بودن «دفاع» تكيه كرده‌اند و بعضى از آيات قرآن نيز به فطرى بودن حق دفاع دلالت دارند.

اما به لحاظ حقوقى نيز عدۀ پرشمارى از حقوقدانان بر فطرى و طبيعى بودن حق دفاع با فقيهان همداستان‌اند و اين نظريه، نظر غالب در ميان حقوقدانان است، لذا به لحاظ فلسفه