در آيات قرآن گاهى «تحدّى» يعنى دعوت به مبارزۀ، نسبت به مجموع قرآن، شده است (اسراء/ 88.) و گاهى به ده سوره و گاهى به يك سوره[*](آيات مورد بحث)، و اين نشان مى‌دهد كه جزء و كل قرآن همه اعجاز است.

و از آنجا كه سورۀ معينى ذكر نشده، هر سوره از قرآن را نيز شامل مى‌شود.

در آيۀ 88 سورۀ اسراء، «تحدّى» نسبت به مجموع قرآن شده است، آنجا كه روى سخن را به پيامبر (ص) كرده، مى‌گويد:

«بگو اگر تمام انسانها و پريان اجتماع و اتفاق كنند تا همانند اين قرآن را بياورند، همانند آن را نخواهند آورد هرچند يكديگر را در اين كار كمك كنند»[**]اسراء/ 88.

اين آيه با صراحت تمام، همۀ جهانيان را اعم از كوچك و بزرگ، عرب و غير عرب، انسانها و حتّى موجودات عاقل غير انسانى، دانشمندان، فلاسفه، ادبا، مورخان، نوابغ و غير نوابغ، خلاصه همه را بدون استثناء دعوت به مقابله با قرآن كرده است و مى‌گويد اگر فكر مى‌كنيد قرآن سخن خدا نيست و ساختۀ مغز بشر است، شما هم انسان هستيد، همانند آن را بياوريد و هرگاه بعد از تلاش و كوشش همگانى، خود را ناتوان يافتيد، اين بهترين دليل بر معجزه بودن قرآن است. (ج 129/1، ج 289/8، ج 274/12، ج 449/22.)

ح د ق

حَدٰائِقَ‌:(نمل/ 60.)[***]

جمع «حديقه» است و به طورى كه بسيارى از مفسران گفته‌اند به معنى «باغى است

(*)دربارۀ «تحدّى» و دعوت به مبارزه و نيز علت تفاوت آن، نسبت به «همۀ قرآن يا ده سوره و يا يك سوره»، رجوع شود به تفسير نمونه، جلد نهم، صفحۀ چهل و دو.

[**]قُلْ لَئِنِ اِجْتَمَعَتِ اَلْإِنْسُ وَ اَلْجِنُّ عَلىٰ أَنْ يَأْتُوا بِمِثْلِ هٰذَا اَلْقُرْآنِ لاٰ يَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَ لَوْ كٰانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِيراً.اسراء/ 88.

[***]... وَ أَنْزَلَ لَكُمْ مِنَ اَلسَّمٰاءِ مٰاءً فَأَنْبَتْنٰا بِهِ حَدٰائِقَ ذٰاتَ بَهْجَةٍ‌...«... و براى شما از آسمان آبى