البته منظور از نيكوكارى در آيۀ مورد بحث (عبس/ 16)، اطاعت فرمان الهى و پاكى از گناه است (چرا كه: كثير الطاعه، از ابرار و نيكوكاران است)[**]. (ج 136/26.)

ب ر ز

بروز: (آيۀ 48، سورۀ ابراهيم)[***]

در اصل از «براز» (بر وزن فراز) كه به معنى «فضا و محل وسيع» است گرفته شده، و خود كلمۀ «بروز» به معنى قرار گرفتن در چنين فضا و محل وسيعى مى‌باشد كه لازمۀ آن ظهور و آشكار شدن است، به همين دليل بروز غالبا به معنى «ظهور» مى‌آيد[****].

[*]كرام بررة. «والامقام و فرمانبردار و نيكوكار» عبس/ 16.

(**) مطالبى مشابه دربارۀ كلمات «برّ» و «برّ» در تفسير نمونه، جلدهاى: 13 و 25 و 26، به ترتيب صفحات 349، 53 و 232 ملاحظه خواهيد كرد كه عمدۀ مطالب در بالا آمده است.

[***]... وَ بَرَزُوا لِلّٰهِ اَلْوٰاحِدِ اَلْقَهّٰارِ.«... و آنها در پيشگاه خداوند واحد قهار ظاهر مى‌گردند» ابراهيم/ 48.

(****) بايد توجه داشت كه «برزوا» فعل ماضى است، ولى در آيه مورد بحث (ابراهيم/ 48) و همچنين در بعضى آيات ديگر مانند:«وَ بَرَزُوا لِلّٰهِ جَمِيعاً...»يعنى (در قيامت) همه آنها در برابر خدا ظاهر مى‌شوند. (ابراهيم/ 21.) به معنى آينده است، زيرا مسائل مربوط به قيامت آن‌چنان قطعى و تخلف‌ناپذير است كه در بسيارى از آيات قرآن با صيغۀ ماضى بيان شده است، همان گونه كه فى المثل، دربارۀ كسى كه بيمار است و يقين داريم خواهد مرد مى‌گوييم: فلان كس از دنيا رفت! (نمونه، ج 10 / 322.) در اين كه بروز انسانها در برابر خداوند در قيامت به چه معنى است، بسيارى از مفسران آن را به معنى بيرون آمدن از قبرها دانسته‌اند، ولى اين احتمال وجود دارد كه «بروز» به معنى ظهور تمام وجود انسان و درون و برونش در آن صحنه باشد، همان گونه كه در آيۀ 16 غافر مى‌خوانيم:يَوْمَ هُمْ بٰارِزُونَ‌لا