اسم الکتاب : شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه المؤلف : شریعتمداری، جعفر الجزء : 1 صفحة : 158
به
منظور هتك و توهين بود و تعبير «شانئ» بيانگر اين واقعيت است كه آنها در دشمنى
خود، حتى كمترين ادب را (نسبت به پيامبر «ص») نيز رعايت نمىكردند، يعنى عداوتشان
آميخته با قساوت و رذالت بود، در حقيقت قرآن مىگويد: اين لقب خود شماست نه پيغمبر
اكرم (ص).
ازسوىديگر قريش انتظار مرگ پيامبر (ص) و بر چيده شدن بساط اسلام
را داشتند، چرا كه مىگفتند او بلا عقب است، قرآن مىگويد تو بلا عقب نيستى،
دشمنان تو بلا عقباند! (ج 375/27.)
چنان كه «راغب» در كتاب مفردات مىگويد از مادّۀ «بتك» به
معنى «بريدن و قطع كردن» است.
معناى اين واژه با معنى كلمۀ «البتّ» نزديك است با اين
تفاوت كه «بتك» در بريدن مو و اعضاى بدن به كار مىرود، چنان كه گفته مىشود: بتك
شعره و أذنه «مو و گوشش را بريد» و نيز عبارت: سيف باتك «شمشير تيز و برندۀ
اعضا».
و امّا واژۀ «البتّ» در بريدن ريسمان و مفصل و پيوستگى
استعمال مىشود، مانند:
بتتّ الحكم بينهما «ميانشان حكم و داورى را فيصله دادم و قطع كردم»[**].
به هر حال، آيۀ مورد بحث اشاره دارد به يكى از اعمال زشت و
خرافى جاهليت كه در ميان بتپرستان رايج بود به طورى كه گوش بعضى از چهارپايان را
مىشكافتند و يا بكلى قطع مىكردند و سوار شدن بر آنها را ممنوع مىساختند و نيز
هيچگونه استفاده از آنها نمىكردند. (ج 137/4.)
[*]...
وَ لَآمُرَنَّهُمْ فَلَيُبَتِّكُنَّ آذٰانَ اَلْأَنْعٰامِ...«...
و به آنها دستور مىدهم كه (اعمال خرافى انجام دهند و) گوش چهارپايان را
بشكافند...» نساء/ 119.