[1] - روز و شب جمعه: امام صادق عليه السلام: «ما طَلَعَت الشَّمْسُ بَيومٍ اَفْضَلُ مِن يَومِ الجُمُعَة و اِنَّ كَلامَ الطيّرِ فيهِ اِذا لَقَى بَعضُها بَعضَاً سَلامٌ سَلامٌ يَومٌ صالِحٌ‌؛[2]خورشيد در روزى بهتر از روز جمعه طلوع نكرده است. همانا پرندگان در اين روز وقتى بعضى به بعض ديگر مى‌رسند، مى‌گويند: سلامتى، سلامتى، اين روز شايسته‌اى است.»

و عن الباقر عليه السلام: «انَّ اللّه تَعالى لَيُنادِى كُلَّ لَيلَةٍ جُمُعَةٍ مِن فَوقِ عَرشِهِ مِن اوّلِ اللَّيلِ الى آخَرِه اَلا عَبْدٌ مؤمِنٌ يَدعُونِى لِدينِهِ او دُنْياهُ قَبلَ طُلوعِ الفَجر فَاُجِيَبُهِ‌...؛[3]خداوند متعال هر شب جمعه‌اى از بالاى عرش خود از اول تا آخر شب صدا مى‌زند آيا بنده‌اى هست قبل از طلوع

(وَ اُدْعُوهُ خَوْفاً وَ طَمَعاً إِنَّ رَحْمَتَ اَللّهِ قَرِيبٌ مِنَ اَلْمُحْسِنِينَ‌؛1پروردگار را از روى بيم و اميد بخوانيد، زيرا كه قطعاً رحمت خدا به نيكوكاران نزديك است). در اين آيه ضمن تشريع و امر به دعا دستور مى‌دهد كه دعا و عبادت شما از دو جنبۀ خوف و طمع بر خوردار باشد و مانند بت پرستان نباشيد كه عبادت و دعايشان يا فقط از روى اميد و طمع به دنيا است و يا به خاطر خوف و ترس كه بتها را از ترس و براى محفوظ ماندن از شرّ آنها مى‌پرستيدند و يا به طمع و اميد خيرات و بركات، در برابرشان خضوع مى‌كردند كه اين دو از آفات دعا هستند، زيرا دعا و عبادت از روى اميد بدون خوف، به غرور منتهى مى‌شود و انسان را از حالت بندگى خارج مى‌كند. همانطور كه عبادت از روى ترس بدون اميد تا وقتى استمرار مى‌يابد كه خوف و ترس از معبود در كار باشد و در غير اين صورت آدمى را به دعا وعبادت وا نمى‌دارد. بنابراين تضرّع، زارى، افتادگى و دعاى پنهانى و اعتدال در دعا و عبادت از جهت خوف و رجاء، نيكوكارى و از آداب دعا و بندگى است و باعث مى‌شود رحمت خدا به انسان نزديك شود. (إِنَّ رَحْمَتَ اَللّهِ قَرِيبٌ مِنَ اَلْمُحْسِنِينَ‌؛ به تحقيق كه رحمت خدا به نيكوكاران نزديك است) زيرا كه عمل نيك دارند و دعا را به خوبى و نيكى انجام مى‌دهند. امام صادق عليه السلام مى‌فرمايد: «يامُيَسِّرُ اُدعُ اللّهَ وَلا تَقُلْ اِنّ الْاَمرَ قَد فُرِغَ مِنهُ اِنّ عِندَاللّهِ عزوجّل مَنزِلةً لا تُنالُ اِلا بمَسئَلةٍ و لو اَنّ عَبداً سَدَّ فاهُ وَلَم يَسئَل لَم يُعطَ شَيئاً، فَسْئَلَ تُعْطَ يا مُيَسِّر اِنَّهُ لَيسَ مِن بابٍ يُقْرَعُ اِلاّ يوُشَكُ اَن يُفتَحَ لِصاحِبِه؛1 ميسّر بن عبد العزيز مى‌گويد: امام صادق عليه السلام به من فرمود: اى ميسّر! خدا را بخوان و نگو امر و كار خدا تمام شده است، زيرا در نزد خداوند منزلتى است كه به آن رسيده نمى‌شود مگر به درخواست و دعا و اگر بنده‌اى دهان خود را از دعا ببندد و درخواست نكند چيزى را عطا نمى‌شود، پس مسئلت كن تا داده شوى. اى ميسّر! هيچ درى كوبيده نمى‌شود، مگر اينكه اميد است به روى صاحبش باز شود.»

اسباب و شرايط استجابت دعا

بعضى از اسباب و امورى كه باعث بر آورده شدن دعا مى‌شوند، مربوط هستند به خود دعا، بعضى به زمان و مكان آن و بعضى مربوط است به حالات جسمى و روحى دعا كننده.

وقت و زمان دعا

[1]- اصول كافى/ ج 2 / ص 467، باب فضل الدّعاء.

[2]- عدة الدّاعى، ابن فهد حلّى/ 37

[3]- عدة الداعى مرحوم ابن فهد حلّى / 37، 38.